Gece çalışan sağlık personelinde melatonin, metabolik sendrom ilişkisi

Abstract

Metabolik sendrom kardiyovasküler hastalık risk insidansını yükselten, bozulmuş glukoz toleransı, insülin direnci, hipertansiyon, dislipidemi, abdominal obezite gibi bileşenleri içeren risk faktörlerinin bir araya gelmesinden oluşur. Pineal bezde üretilen melatonin, güçlü bir antioksidan olmakla beraber metabolik regülasyonda da önemli bir rolü vardır. Melatoninin, metabolik sendromda görülen obezite, insülin direnci, dislipidemi, hipertansiyon gibi bozukluklarda iyileştirici etkisi olduğuna dair bulgular mevcuttur. Adipoz dokudan sentezlenen leptinin, hem hayvanlarda hem de insanlarda vücut ağırlığı ve yiyecek alımı düzenlenmesinde çok önemli rol oynadığı gösterilmiştir. Başlıca mide ve duodenumdan sentezlenen ghrelin ise insanlarda enerji dengesi, büyüme, besin alımı gibi birçok biyolojik fonksiyon üzerine etkilidir. Bu çalışmada, en az 3 aydır gece ve en az 3 aydır gündüz vardiyasında çalışan sağlıklı hemşirelerin melatonin düzeylerini belirleyerek, melatonin, sirkadien ritm, leptin, ghrelin ve metabolik sendrom ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. 20-40 yaş aralığında, VKi > 25 olan 50 hemşirenin sabah 8 saatlik açlıkla venöz kanları alınmıştır. Gece nöbet tutan grup gece grubu olarak, gündüz çalışan kontrol grubu ise gündüz grubu olarak adlandırılmıştır. Alınan kanlarda melatonin, leptin ve ghrelin düzeyleri ELISA metodu ile, metabolik sendrom kriterlerinden olan insülin immünokimyasal olarak, açlık kan şekeri, kolesterol, trigliserid, HDL ve LDL düzeyleri ise spektrofotometrik olarak incelenmiştir. Sonuçlarımıza baktığımızda, gece karanlıkta salgılanan ve antioksidan bir hormon olan melatonin düzeylerinin gece grubunda istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azaldığını görmekteyiz, (p<0,05). Serum leptin ve ghrelin düzeylerinde ise 2 grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark izlenememiştir, (p>0,05). Ölçtüğümüz metabolik sendrom kriterlerine ait parametreler ise gece nöbet tutan grupta metabolik sendroma olan yatkınlığın arttığını gösterecek şekilde değişmiştir. Sonuç olarak melatonin gece nöbet tutan sağlık personelinde azalmaktadır, bu nedenle bu grupta metabolik sendrom gelişme olasılığının yüksek olduğunu düşünmekteyiz.

The metabolic syndrome is composed of combination of the risk factors which include some components which increase the incidence of risk of cardiovascular diseases, including impaired glucose tolerance, insulin resistance, hypertension, dyslipidemia and abdominal obesity. Melatonin, which is produced in the pineal gland, is a potent antioxidant, as well as has an important role in metabolic regulation. There is evidence suggesting that melatonin has an improving effect on the disturbances that are observed in metabolic syndrome, including obesity, insulin resistance, dyslipidemia and hypertension. It has been demonstrated that leptin, which is synthesized in adipose tissue, plays a quite important role in regulation of body weight and food intake both in animals and in humans. Ghrelin, which is primarily synthesized in stomach and duodenum, however, is effective in various biological functions in humans, including energy balance, growth and food intake. In this study, it was aimed to investigate the associations among melatonin, circadian rhythm, leptin, ghrelin and metabolic syndrome by determining melatonin levels of healthy nurses who were working on night-shift for at least 3 months and on day-shift for at least 3 months. Venous bloods following 8-hour fasting of 50 nurses, who were aged at 20-40 age range and whose BMI were >25, were collected. Those working on night-shift were named as night group and the control group of the study was named as day group. From the bloods collected; melatonin, leptin and ghrelin levels were evaluated by ELISA method, insulin was evaluated by immunochemically, whereas fasting blood glucose, cholesterol, triglyceride, HDL and LDL levels, which are among criteria of metabolic syndrome, were evaluated spectrophotometrically. When our results were examined, we observed that levels of melatonin, which is a hormone secreted in darkness at night and an antioxidant, was statistically significantly decreased in the night group (p<0,05). However, no statistically significant difference were determined between the 2 groups in regard to serum leptin and ghrelin levels (p>0,05). The criteria of metabolic syndrome which we measured, however, were altered in the group working on night-shift such as to exhibit tendency for metabolic syndrome. In conclusion, melatonin gets decreased in the healthcare professionals working on night-shifts and therefore, we hypothesize that likelihood of development of metabolic syndrome in this group is high.