Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki okuma metinlerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi

Abstract

Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde ortak bir öğretim programının bulunmaması öğretim merkezlerinin farklı uygulamalarını beraberinde getirmektedir. Genel olarak merkezlerin kullandıkları ders kitapları, öğretim setlerinin ana omurgasını oluşturan ve öğretim sürecini şekillendiren temel materyaldir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının dört temel dil becerisini esas alarak hazırlanmış olması gerekmektedir. Söz konusu kitaplarda yer alan okuma metinlerinin içerik özelliklerini ve öğretim setleri arasındaki farklılıklarını tespit etmeyi amaçlayan bu çalışmada metinler incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Görüşme ve doküman analizine dayalı nitel araştırma yöntemi kullanılarak çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti (YİTÖS) ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti (İTÖS)'ne ait A1, A2, B1, B2 ve C1 ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında ders kitaplarındaki okuma başlığı altında yer alan okuma metinleri; metin sayıları, oluşturulma amaçlarına göre metin türleri, işlevlerine göre metin türleri, kelime sayıları, dil bilgisi öğretimi, öğretimi gerçekleştirilmeden metin içerisinde kullanılmış dil bilgisi yapıları ve metin işleme süreleri bakımından incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. İlgili okuma metinlerinin metin işleme sürelerinin tespitinde her metin için üç uzman ve üç uygulayıcı görüşüne başvurulmuştur. Araştırma sonucunda YİTÖS ders kitaplarında okuma başlığı altında 376 metin, İTÖS ders kitaplarında 131 metin tespit edilmiştir. Oluşturulma amacına göre YİTÖS'te metinlerin 306'sının kurgu, 70'inin özgün olduğu; İTÖS'te ise 85'inin kurgu, 46'sının özgün olduğu tespit edilmiştir. İşlevlerine göre YİTÖS'te metinlerin daha çok A1, A2 seviyesinde iletişimsel metinlerden, B1 seviyesinde öğretici metinler (kullanım işlevli)'den, B2 ve C1 seviyesinde öğretici metinler (edebî)'den oluştuğu; İTÖS'te ise A1 seviyesinde öğretici metinler (kullanım işlevli)'den, A2 seviyesinde iletişimsel metinlerden, B1, B2 ve C1 seviyesinde öğretici metinler (edebî)'den oluştuğu tespit edilmiştir. Ayrıca çalışma içerisinde işlevlerine göre metin türleri dilekçe, broşür, otobiyografi, mektup, mâni vb. türler bakımından da ele alınarak incelenmiştir. Bu bakımdan YİTÖS'te 46, İTÖS'te 26 farklı metin türü tespit edilmiştir. İlgili okuma metinlerinde YİTÖS'te toplam 61526, İTÖS'te 32954 kelimenin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sezdirme amacı haricinde metinlerde öğretilmeden kullanılan dil bilgisi yapıları ile ilgili olarak YİTÖS'te 53 farklı yapının 819 kez, İTÖS'te 53 farklı yapının 523 kez kullanıldığı tespit edilmiştir. İlgili okuma metinleri metin işleme süreleri bakımından incelendiğinde YİTÖS okuma metinlerinin 154 saat 54 dakikada, İTÖS okuma metinlerinin 87 saat 27 dakikada tamamlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonunda okuma metinlerinin metin sayısı, metin türü, kelime sayısı, dil bilgisi öğretimi ve metin işleme süresi bakımından nasıl olması gerektiği hususunda önerilerde bulunulmuştur.

The lack of a common teaching program in the teaching of Turkish as a foreign language leads to different implementations of language teaching centers. The coursebooks used by the centers constitute the main structure of the instruction sets and are the basic material that shapes the language teaching process. The coursebooks used in teaching Turkish as a foreign language should be prepared on the basis of four basic language skills. In this study which aims to determine the content characteristics of the reading texts and the differences between the instruction sets, the texts are analyzed and evaluated comparatively. Qualitative research method based on interview and document analysis was employed in the study. The sample of the research is composed of A1, A2, B1, B2 and C1 coursebooks belonging to the Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti (YİTÖS) prepared by Yunus Emre Institute and İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti (İTÖS) prepared by Istanbul University. Within the scope of the research, reading texts in the coursebooks are examined according to the types of texts in relation to their purposes and functions, number of texts, number of words, teaching of grammar, use of grammar structures in the texts without teaching them and teaching duration were evaluated and compared. Three experts and three practitioners were consulted for each text in determining the teaching duration of the related reading texts. As a result of the research, 376 texts were found to be within the scope of reading in the YİTÖS coursebooks and 131 texts were found in the İTÖS coursebooks. According to the purpose of the reading text, 306 of the texts are fiction and 70 texts are original in the YİTÖS. In İTÖS, it is determined that 85 texts are fiction and 46 texts are original. According to their functions, the texts in YITÖS are mostly composed of communicative texts at A1 and A2 level; instructional texts at B1 level (functional using), and teaching texts at B2 and C1 level (literary). It has been found out that in the İTÖS, instructional texts (functional using) are at A1 level, communicative texts at A2 level, teaching texts at B1, B2 and C1 levels (literary). In addition, text types such as petitions, brochures, autobiographies, letters, songs etc. have been examined according to their functions in the study. In this respect, 46 different types of texts were identified in YİTÖS and 26 different types of texts were identified in İTÖS.In the related reading texts, it was determined that a total of 61526 words were used in YİTÖS and 32954 words were used in İTÖS. With the exception of the intention of adumbration, 53 different structures were used 819 times in YİTÖS, 53 different structures were used 523 times in İTÖS in terms of grammar structure uses in the texts without teaching them. When the related reading texts are examined in terms of teaching duration or text processing time, YİTÖS reading texts are completed in 154 hours and 54 minutes while İTÖS reading texts are completed in 87 hours and 27 minutes. At the end of the research, suggestions are made on how the reading texts should be in terms of number of texts, types of texts, number of words, teaching of grammar and text processing time.