Okuduğunu anlama ile akıcı okuma, okur benlik algısı, okumaya adanmışlık ve okuyucu tepkisi ilişkileri

Abstract

Okuduğunu anlama becerisi karmaşık ve çok boyutludur. Okuduğunu anlamaya yönelik teorik modeller anlama becerisini açıklayan değişkenleri göstermektedir. Bu modeller okuduğunu anlamanın anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Bu araştırmada ilkokul 4. sınıfta öğrenim gören öğrencilerin hikâye edici, bilgilendirici ve postmodern metinleri anlamada sesli ve sessiz akıcı okuma, okur benlik algısı, okumaya adanmışlık ve metne yönelik tepki düzeyleri arasındaki doğrudan ya da dolaylı ilişkileri Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile test etmek amaçlanmıştır. Araştırmada akıcı okuma (sesli – sessiz), okur benlik algısı bağımsız, okumaya adanmışlık ve okuyucu tepkileri bağımsız aracı değişken, okuduğunu anlama ise bağımlı değişken olarak ele alınmıştır. Bu amaçla hikâye edici, bilgilendirici ve postmodern metinlere özgü yapısal regresyon modelleri geliştirilmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde yürütülmüştür. Çalışma grubunu Ankara ilinde devlet okullarında 2016-2017 eğitim-öğretim yılında öğrenim görmekte olan 349 ilkokul 4. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Veriler hikâye edici, bilgilendirici ve postmodern metinlere yönelik okuduğunu anlama soru cevap, Boşluk Doldurma Tekniği (BDT), Sessiz Akıcı Okuma testleri, Okuyucu Tepkileri Yönergesi Yanlış Analiz Envanteri, Okuma Prozodisi Rubriği, Okur Benlik Algısı Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler toplanırken her metin türüne özgü 4'er adet olmak üzere toplam 12 adet resimli çocuk kitabından yararlanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 ve AMOS 22 programlarından yararlanılmıştır. Veriler Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı, yapısal regresyon model ve aracılık testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre (a) hikâye edici, bilgilendirici ve postmodern metinlerde sesli akıcı okuma ile sessiz akıcı okuma arasında orta düzeyde ve anlamlı, sesli/sessiz akıcı okuma ile okur benlik arasında düşük düzeyde ve anlamlı ilişkiler vardır (b) hikâye edici, bilgilendirici ve postmodern metinlerden okuduğunu anlama yapısal regresyon modelleri mükemmel uyum değerleri göstermektedir (c) araştırmanın bağımsız değişkenleri hikâye edici metinlerden okuduğunu anlama varyansının %76'ini, bilgilendirici metinlerden okuduğunu anlama varyansının % 71'ini ve postmodern metinlerden okumadaki varyansın %81'ini açıklamaktadır (d) sessiz akıcı okuma hikâye edici ve postmodern metinlerden okuduğunu anlamanın, okumaya adanmışlık bilgilendirici metinlerden okuduğunu anlamanın doğrudan, anlamlı ve en güçlü yordayıcısıdır (e) sesli akıcı okuma tüm metin türlerinde okumaya adanmışlığın en güçlü yordayıcısıdır (f) bilgilendirici ve postmodern metinlerde okumaya adanmışlık, hikâye edici metinlerde sesli akıcı okuma okuyucu tepkilerinin en güçlü yordayıcısıdır (g) sesli akıcı okuma okumaya adanmışlık aracılığıyla tüm metin türlerinden okuduğunu anlamayı dolaylı olarak anlamlı şekilde yordamaktadır (h) okur benlik algısının hikâye edici metinlerden okuduğunu anlamayı yordama gücünün tamamı okumaya adanmışlıktan kaynaklanmaktadır (i) okuyucu tepkileri postmodern metinlerden sesli akıcı okumanın ile okuduğunu anlama arasında tam ve anlamlı aracılık yapmaktadır (j) yapısal regresyon modellerinde yer alan akıcı okuma, okumaya adanmışlık, okur benlik algısı ve okuyucu tepkileri birlikte okuduğunu anlama becerilerini geniş düzeyde etkilemektedir.

Reading comprehension is a complex process. Theoretical models of reading comprehension might help teachers and researchers understand these complexities. Because models can point to variables that make the largest contributions to reading comprehension. In the present study, we examined the direct and indirect relations among three text genres of reading comprehension (narrative, informational and postmodern), silent and oral reading fluency, reading engagement, reading self-concept, and students' response to picture books. Furthermore, we address the mediating role of reading engagement and children's' responses to picture books on reading comprehension. For this purpose, 3 structural equation models specifying to the narrative, informative and postmodern texts have been developed. The sample consists of 349 4th grade Turkish elementary school students in public schools in Ankara. The data were collected with narrative, informative and postmodern reading comprehension tests, Cloze Tests, Silent Fluent Reading Tests, Reader Response Prompts, The Informal Reading Inventory, Multidimensional Fluency Scale, and The Reading Self-Concept Scale. Data were collected from 12 picture books, 4 of which were specified to each text type. Data were analyzed with SPSS 22 and AMOS 22. The results showed that (a) narrative, informative and postmodern silent and oral reading fluency have positively, moderately and significantly related, and reading fluency (oral and silent) and reading self-concept poor and significantly related (b) all models (narrative, informational and postmodern reading comprehension)had an excellent fit, (c) Total amount of variance explained in reading comprehension was 76%, 71%, and 81% for narrative, informational and postmodern model, respectively, (d) silent reading fluency was the best predictor of narrative and postmodern reading comprehension and uniquely and directly related to; and reading engagement made the largest contributions to informational text comprehension, (e) oral reading fluency made the largest contributions to reading engagement in all text types, (f) reading engagement was the best predictor of students' responses to informative and postmodern texts and oral reading fluency made best contributions to response to narrative text, (g) oral reading fluency indirectly affected reading comprehension via mediating role of reading engagement in all text types, (h) reading engagement completely mediated the relations of oral reading self-concept to reading comprehension in narrative text, (i) students' responses completely mediated the relations of oral reading fluency to reading comprehension in postmodern text (j) reading fluency, reading engagement and self-perception, and reader responses have largely effect size on reading comprehension in three text types.