Necîb Mahfûz romanlarının Arapçadan Türkçeye çevirilerinin erek odaklı çeviri kuramı ve çeviri stratejileri açısından incelenmesi

Abstract

Uzakları yakınlaştırıp, farklı toplum ve kültürlerin hem kaynaşmasına hem de kültür aktarımına imkân veren çeviri, Arap ve Türk toplumlarının birbirleriyle geçmişten bugüne kaynaşmasına vesile olmuştur. Bu araştırmada da amaç iki dil arasında bir çeviri hareketliliği oluşmasına katkı sağlamak ve çevirmenlerin bu esnada kullanacakları stratejiler ve yöntemlere dair yol gösterici olmaktır. Bu bağlamda, bu çalışmada öncelikle çeviriye ve tarihine dair kuramsal bir arka plan verilmiş, bu çerçevede geçmişten günümüze çeviri ve çevirmen hakkında yapılan tanımlamalar, çevirmene yüklenilen roller, ortaya atılan kuram ve stratejiler üzerinde durulmuştur. Bununla birlikte çevirmene yol gösterici nitelikte olduğu düşünülen normlar konusuna değinilmiş ve verilen örneklerle kuram ve stratejilerin açıklayıcı nitelikte olmasına dikkat edilmiştir. Bununla birlikte Necîb Mahfûz'un Arapçadan Türkçeye çevrilmiş olan, Sersera Fevka'n-Nîl (Nil Üstünden Gevezelik), Hân el-Halîlî ve Yevme Kutile'z-Za'îm (Başkanın Öldürüldüğü Gün) gibi üç önemli eseri genel çeviri stratejileri kapsamında incelenerek, çeviribilimci Gideon Toury'nin erek odaklı kuramına göre karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmiştir.

Translation, which allows both blending different communities and cultures and transferring the culture by getting the distance shorter, has contributed to the integration of the Arab and Turkish communities from past to present. The aim of this study is to make a contribution to the formation of a translation movement between two languages and to provide guidance on the strategies and methods that translators will use during this process. In this context, a theoretical background on translation and its history has been given at first in this study. Within this framework, there has been emphasis on the definitions about the translation and the translator from past to present, the roles assigned to the translator, the theories and strategies put forward. In addition, the issue of norms, which are regarded as a guide to the translator, is mentioned, and it is paid attention to making the theories and strategies explanatory with the examples given. Also, three important works of Naguib Mahfouz, translated from Arabic into Turkish, such as A drift on the Nile, Khan al-Khalili and The day the leader was killed, were examined within the context of general translation strategies, and analyzed comparatively in line with the target-oriented theory of Gideon Toury, who is the translation scientist.