Okul öncesi eğitim ortamlarının kalitesi ile çocukların dil gelişim düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı okul öncesi eğitim ortamlarının kalitesi ile çocukların dil gelişim düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ili Siverek ilçe merkezinde bulunan 12 okul öncesi eğitim kurumu (altı anaokulu ve altı ilkokul) bünyesindeki 30 okul öncesi eğitim sınıfı ve bu sınıflarda okul öncesi eğitime devam eden 150 çocuk oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak, çocuklara ve ebeveynlere yönelik sorular içeren, `Genel Bilgi Formu`, çocukların dil gelişim düzeyini ölçmek için `Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi (TEDİL)` ve okul öncesi eğitim ortamlarının kalite düzeylerini ölçmek için `Okul öncesi Eğitim Ortamını Değerlendirme Ölçeği (ECERS)` kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde anaokulları ile anasınıflarının kalite düzeyleri ECERS ölçeği alt boyut ve toplam kalite puanlarının ve çocukların dil gelişimlerinin TEDİL ölçeği alıcı, ifade edici ve sözel dil bileşke standart puanları için betimsel istatistikler hesaplanmıştır. Anaokulu ile anasınıfları arasında kalite düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık olup olmadığını belirlemek için `Bağımsız Örneklemler t-Testi` kullanılırken, anaokulları ile anasınıflarına devam eden çocukların dil gelişim düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği incelemek için `İki Yönlü Varyans Analizi (Two-Way ANOVA)` kullanılmıştır. İkiden fazla grubun yer aldığı bağımsız değişkenlerde, ana etkinin anlamlı olması durumunda gruplar arasında post-hoc karşılaştırma testi yapmak için Tukey testinden yararlanılmıştır. Anaokulları ve anasınıflarının kalite düzeyleri ile bu okullarda eğitim gören çocukların dil gelişim düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek için pearson korelasyon testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda anaokullarının toplam kalite düzeyi az yeterli, anasınıflarının ise yetersiz ile az yeterli arasındaki düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca anaokullarının ECERS ölçeği alt boyutları ve toplam kalite puanında anasınıflarına göre daha iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Çocukların alıcı, ifade edici ve sözel dil standart puanlarının ülke normlarına göre ortalama düzeyde olduğu saptanmıştır. Çocukların eğitim gördükleri kurum türü değişkeni ile çocukların cinsiyet, kardeş sayısı, doğum sırası, okul öncesi eğitimden yararlanma süresi ve anne-baba öğrenim düzeyi değişkenlerinin alıcı, ifade edici ve sözel dil standart puanları üzerinde ortak etkisinin olmadığı saptanmıştır. Değişkenlere ayrı ayrı bakıldığında ise çocukların kardeş sayısı, anne öğrenim düzeyi, baba öğrenim düzeyi ve okul öncesi eğitimden yararlanma süresi değişkenlerinin alıcı, ifade edici ve sözel dil standart puanları üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Cinsiyet ve doğum sırasının ise alıcı, ifade edici ve sözel dil standart puanları üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Ayrıca kurum türünün çocukların alıcı, ifade edici ve sözel dil gelişiminde anaokulları lehine anlamlı etkisi olduğu belirlenmiştir. Anaokullarının kişisel bakım rutinleri, mobilya ve görsel malzemeler, dil ve mantık yürütme, motor etkinlikler, sosyal gelişim, yetişkin ihtiyaçları ve toplam kalite puanı ile çocukların alıcı dil gelişimi arasında pozitif yönde ilişki, yaratıcı etkinlikler boyutunda ise anlamlı bir ilişki olmadığı saptanmıştır. Anaokullarının kişisel bakım rutinleri, mobilya ve görsel malzemeler, dil ve mantık yürütme, motor etkinlikler, yaratıcı etkinlikler, sosyal gelişim, yetişkin ihtiyaçları ve toplam kalite puanı ile çocukların ifade edici ve sözel dil gelişimi arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Anasınıflarının kişisel bakım rutinleri, mobilya ve görsel malzemeler, dil ve mantık yürütme, motor etkinlikler, yaratıcı etkinlikler, sosyal gelişim, yetişkin ihtiyaçları ve toplam kalite puanı ile çocukların alıcı, ifade edici ve sözel dil gelişimi arasında pozitif yönde ilişki saptanmıştır.

This study was carried out with the purpose of assessing the quality of pre-school learning environments affiliated with the Ministry of National Education and language development levels of pre-school children. Study population consists of 30 pre-school education classes within the body of 12 pre-school education institutions (six kindergartens and reception nursery classess) in Siverek district of Sanliurfa in 2018-2019 academic year and 150 pre-school children enrolled in these classes. Data collection tools of the study are `General Information Form` which includes questions for children and parents, Turkish version of `Test of Early Language Development (TELD-3)` to assess the language development stages of children, and `Early Childhood Environment Rating Scale (ECERS)` to assess the quality of pre-school learning envronments. In data analysis, descriptive statistics were employed for subscale and total quality scores of ECERS to assess the level of quality in kindergartens and nursery classess and for the receptive, expressive, and spoken language composite standard scores of TELD-3 to assess children's language development. To determine whether there is a meaningful difference between the quality levels of kindergartens and nursery classes, `Unpaired T-test`; and to investigate whether language development stages of pre-school children enrolled in kindergartens and nursery classes show difference according to various variables, `Two-Way ANOVA` were utilized. When the main effect was meaningful in independent variables with more than two groups, Tukey test was employed to conduct post-hoc comparison among the groups. Pearson correlation test was used to analyze the relationship between the quality levels of kindergartens and reception classes and language development stages of children enrolled in these classes. Results of the study showed that total quality level of kindergartens was minimally sufficient while it was at a level between insufficient and minimally sufficient for reception classes. Besides, it was determined that ECERS subscales and total quality scores of kindergartens were better than those of reception classes. Children's receptive, expressive, and spoken language standard scores were observed to have an average level with respect to the norms of the country. Variables of type of educational institution, gender, number of siblings, birth order, having a previous pre-school education, and educational levels of parents were not seen to have a common effect on the children's receptive, expressive, and spoken language standard scores. When the variables were separetely analyzed; number of siblings, birth order, educational level of mother, educational level father, and having a previous pre-school education were observed to have a meaningful effect on receptive, expressive, and spoken language standard scores. As for gender and birth order variables, no meaningful effect was found on receptive, expressive, and spoken language standard scores. In addition, type of educational institution was seen to have a meaningful effect in favor of children's receptive, expressive, and spoken language development. A positive relation was found between children's receptive language development and kindergartens' personal care routines, furniture and visual materials, language and reasoning, motor activities, social development, needs of adults, and total quality scores; however, no meaningful relationship was found with creative activities. A positive relation was seen between children's expressive and spoken language development and kindergartens' personal care routines, furniture and visual materials, language and reasoning, motor activities, creative activities, social development, needs of adults, and total quality scores. A positive relation was detected between children's receptive, expressive, and spoken language development and nursery classes' personal care routines, furniture and visual materials, language and reasoning, motor activities, creative activities, social development, needs of adults, and total quality scores.