Kalça ve diz artroplastisi ameliyatı uygulanan yaşlı hastaların fonksiyonel bağımsızlık düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, kalça ve diz artroplastisi ameliyatı uygulanan yaşlı hastaların fonksiyonel bağımsızlık düzeylerinin belirlenmesi amacıyla kesitsel ve tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemine Mayıs 2018 – Mart 2019 tarihleri arasında Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği'ne kalça ve diz artroplastisi ameliyatı olmak üzere yatan ve örneklem kriterlerine uyan 65 yaş ve üzeri 43 hasta dahil edilmiştir. Araştırma, Hasta Tanıtım Formu ile Otonomi Değerlendirme Ölçeği kullanılarak, iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri, artroplasti ameliyatı öncesi hastalarla yüz yüze, ameliyat sonrası 2. ve 6. haftalarda telefonla görüşülerek toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde frekans dağılımı (sayı, yüzde), sayısal değişkenler için tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma, medyan, minimum, maksimum), Kruskal Wallis testi, Mann Whitney U testi, Friedman testi, Wilcoxon testi ve Spearmann Korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların %76,7'sine total diz artroplastisi ve %23,3'üne total kalça artroplastisi ameliyatı yapılmıştır. Hastaların ameliyat öncesi dönem, ameliyat sonrası 2. ve 6.haftalardaki izlemlerinde Otonomi Değerlendirme Ölçeği iletişim ve zihinsel alt boyut puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken (p>0,05), günlük yaşam aktiviteleri alt boyut ve Otonomi Değerlendirme Ölçeği puan ortalamaları bakımından zamanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Yapılan izlemlerde, hastaların fonksiyonel bağımsızlık düzeylerinin zaman içerisinde arttığı; bu artışın özellikle ameliyat sonrası 2. ve 6. haftalar arasında gerçekleştiği belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda; kalça ve diz artroplastisi ameliyatı uygulanan 65 yaş ve üzeri yaşlı hastaların ameliyat öncesi, ameliyat sonrası 2. ve 6.haftalarda fonksiyonel bağımsızlık düzeyleri ve etkileyen faktörler yönünden düzenli değerlendirilmeleri, hasta ve hasta yakınlarına ameliyat öncesi ve sonrası dönemde fonksiyonel bağımsızlık düzeylerinin arttırılmasına yönelik eğitim ve danışmanlık verilmesi, düzenli izlemlerinin yapılması önerilmektedir.

This is a cross-sectional and descriptive study that was carried out to determine the functional autonomy levels of elderly patients who underwent to hip and knee arthroplasty surgery. The sample of the study included 43 patients aged of 65 or older, hospitalized at the Orthopedics and Traumatology Clinic at Sakarya University Research and Training Hospital for hip and knee arthroplasty surgery between the dates of May 2018 and March 2019. The research has been conducted in two stages by using patient identification form and The Functional Autonomy Measurement System (SMAF). The data of the research has been collected by face to face interaction with the patients before the surgery and by making phone calls after the 2nd and 6th week after the surgery. The analysis of the data utilized frequency distributions (number, percentage), descriptive statistics for the numerical variables (mean, standard deviation, median, minimum, maximum), Kruskal Wallis test, Mann Whitney U test, Friedman test, Wilcoxon test and Spearman's Correlation test. Total knee arthroplasty was applied on 76.7% of the participants, while total hip arthroplasty was applied on 23.3%. While there is no significant difference between the communication and mental subscale scores of the SMAF in the preoperative and 2nd and 6th weeks of postoperative follow-ups of the patients (p>0.05), it is found that there was a statistically significant difference between the times of subscale and mean scores of SMAF in their activities of daily living (p<0.05). In the follow-ups, it has been identified that the level of functional independence of the patients has increased in time and this increase has especially occured between the 2nd and the 6th week after the surgery. According to the results obtained from the research; it is recommended that patients aged 65 years and older who underwent hip and knee arthroplasty should be evaluated regularly for preoperative and 2nd and 6th weeks of postoperative in terms of functional independence and influencing factors and it is also recommended that patients and their relatives should be provided with training and consultancy to increase their functional independence levels preoperative and postoperative periods, and their regular monitorings should be performed.