Erken yaştaki çocuklarda işitmenin konuşma sesleriyle değerlendirilmesinde kullanılan Türkçe fonemlerin akustik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

İşitme kaybı, sık görülen doğumsal engellerdendir. Çocuklarda erken tanı ile işitme kaybının tipi ve derecesi belirlenmeli ardından işitme cihazı veya koklear implantın verimliliği izlenmelidir. Bu bağlamda işitmenin, konuşma sesleriyle değerlendirilmesinde geçerli ve güvenilir olarak kabul edilen Ling-6 Ses Testi, temel bir araç olarak yaygın bir şekilde kullanılır. Konuşmanın tüm frekans aralığını kapsadığı için altı Ling sesi (<a, u, i, m, s, ş>) tercih edilir. Bu araştırmanın amacı; erken yaştaki çocuklarda işitmenin konuşma sesleriyle değerlendirilmesinde kullanılan Türkçe [a, u, i, s, ş, m] harflerine karşı gelen fonemlerin akustik özelliklerini belirlemektir. Çocuklar, anne sesine ve anadillerine karşı daha duyarlıdır. Ayrıca, Türkiye'de odyoloji alanında bir kadın egemenliği vardır. Bu nedenle, çalışmamız, normal sese, konuşmaya ve işitmeye sahip, Çağdaş Türkiye Türkçesi (ÇTT) kullanan, 18-45 yaş arasındaki 51 kadın denek ile gerçekleştirilmiştir. Ses analiz programlarıyla deneklerin akustik ses analizi yapılmıştır. Ling seslerinin işitme seviyesinde enerjiye sahip olduğu frekans aralığı, <a> için 250-1500 Hz, <u> için 250-1000 Hz, <i> için 250-3000 Hz, <s> için 4000-15000 Hz, <ş> için 2000-13000 Hz ve <m> için 250-2000 Hz olarak bulunmuştur. Bulgular, <u> ve <m>'nin alçak frekansları (250-1000 Hz), <a>'nın orta frekansları (1000-1500 Hz), <i>'nin alçak (250-400 Hz) ve yüksek frekansları (2000-3000 Hz), <ş>'nin daha yüksek frekansları (2000-13000 Hz) ve <s>'nin çok daha yüksek frekansları (4000-15000 Hz) test etmek için kullanılabileceğini göstermiştir. Ling seslerinde mesafe ve pozisyon, şiddeti, şiddet de frekans aralığını etkilemektedir. Bu nedenle, Ling-6 Ses Testinin uygulanmasında bu durumların göz önünde bulundurulması ve bu testi gelecekte daha hızlı veya daha uygun yapabilecek özel yazılımların ve cihazların geliştirilmesi gerekir.

Hearing loss is one of the common congenital disabilities. The type and degree of hearing loss in children should be determined by early diagnoses and the efficiency of hearing aid or cochlear implant should also be monitored. Ling-6 Sound Test, which is accepted as valid and reliable in the evaluation of hearing with speech sounds, is widely used as a basic tool. Six Ling sounds (<a, u, i, m, s, ş>) are preferred since they cover all the frequency range of speech. The aim of this study is to determine the acoustic properties of the phonemes that correspond to the Turkish letters [a, u, i, s, ş, m] used for speech tests in the hearing evaluation of infant-toddlers. Children are more sensitive to their mother's voice and their mother tongue. On the other hand, audiology is a female-dominate field in Turkey. Therefore, our study is conducted with 51 Contemporary-Turkey-Turkish(CTT)-speaking female subjects who are aged between 18-45 and have normal hearing, voice and speech abilities. Acoustic sound analyses of the subjects were made via sound analysis programs. The frequency range in which the Ling sounds have energy at the hearing level was found to be 250-1500 Hz for <a>, 250-1000 Hz for <u>, 250-3000 Hz for <i>, 4000-15000 Hz for <s>, 2000-13000 Hz for <ş> and 250-2000 Hz for <m>. The findings show that <u> and <m> can be used to test low frequencies (250-1000 Hz), <a> can be used to test middle frequencies (1000-1500 Hz), <i> can be used to test low (250-400 Hz) and high frequencies (2000-3000 Hz), <ş> can be used to test higher frequencies (2000-13000 Hz) and <s> can be used to test much higher frequencies (4000-15000 Hz). Distance and position of the source affect the intensity in Ling sounds and the intensity of the stimuli affects the frequency range. Therefore, these circumstances should be taken into consideration to perform Ling-6 Sound Test and it's necessary to develop specific softwares and devices so that it can be applied more efficiently and conveniently in the future.