Kalça ve diz artroplastisi uygulanan hastalarda ameliyat sonrası ağrı prevalansı ve etkileyen faktörler

Abstract

Bu araştırma, kalça ve diz artroplastisi uygulanan hastalarda ameliyat sonrası ağrı prevalansının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla kesitsel olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, Ankara Numune Eğitim Araştırma Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniklerinde 27.08.2018–27.12.2018 tarihleri arasında diz veya kalça artroplastisi ameliyatı olan ve çalışmaya gönüllü olarak katılan 168 hasta dahil edilmiştir. Araştırmanın verileri Hasta Tanıtım Formu ve Ağrı Günlüğü kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında araştırmacı tarafından hasta ve hasta yakınlarına kliniğe kabulde Ağrı Günlüğü tanıtılmış ve kullanılmasına ilişkin eğitim verilmiştir. Hasta ve hasta yakınları, araştırmacının da yardımıyla, ameliyat günü kliniğe geldikten 1., 3. ve 9. saat sonra ve ameliyat sonrası 1.,2., ve 3. günlerde saat 8.00, 15.00 ve 21.00'de dinlenme ve hareket sırasındaki ağrı şiddetlerini değerlendirmişlerdir. Hastalar ayrıca, ameliyat günü ve ameliyat sonrası 1.,2., ve 3. günlerde akşam kendi kendine günün son ağrı değerlendirmesini yaparken, o günkü ağrılarını etkileyen faktörleri de günlükte değerlendirerek işaretlemişlerdir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, Kruskal Wallis testi, Wilcoxon testi, Mann Whitney U testi, Friedman testi ve Spearmann Korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların %80,4'üne diz artroplastisi, %19,6'sına kalça artroplastisi ameliyatı yapılmış olup, yaş ortalamaları 64,4±9,94'tür. Hastaların ameliyat günü 1. saatteki ağrı şiddeti ortalaması dinlenme sırasında 4,3 ± 3,5, hareket sırasında 5,7± 3,7 iken, ameliyat sonrası 3. gün akşamındaki ağrı şiddeti ortalaması dinlenme sırasında 1,2±1,5, hareket sırasında 2,9±2,0'dır. Yapılan istatistiksel değerlendirmede, hastaların ağrı şiddetlerinde zaman içerisinde anlamlı azalma olduğu (p<0,05) saptanmıştır. Hastaların dinlenme sırasındaki ağrı şiddetleri ile hareket sırasındaki ağrı şiddetleri arasında pozitif yönde ve güçlü korelasyon olduğu (p<0,001), ağrıyı en çok etkileyen faktörlerin ameliyat yeri, pansuman, drenler, yatak içi pozisyon değiştirme/dönme, yatak içinde oturma, sandalyede oturma, ayağa kalkma, ayakta durma, kıyafet değiştirme, yürüme ve egzersiz olduğu (p<0,05) saptanmıştır. Araştırma sonuçları; artroplasti uygulanan hastaların ameliyattan sonra sıklıkla orta ve şiddetli düzeyde ağrı yaşadıklarını, ağrı şiddetlerinin cerrahi ağrının özelliklerine paralel olarak zaman içerisinde anlamlı düzeyde azaldığı, ayağa kalkma, yürüme, öksürme, egzersiz vb. hareket ile ilgili faktörlerden etkilendiğini göstermektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda; artroplasti uygulanan hastalarda ağrının ve ağrıyı etkileyen faktörlerin Ağrı Günlüğü kullanılarak, hasta ve yakınlarının aktif olmaları sağlanarak düzenli değerlendirilmesi, orta ve şiddetli ağrıda etkin multimodal analjezi yönetiminin sağlanması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler :Artroplasti, Ağrı, Prevalans, Ağrı Günlüğü, Etkileyen Faktörler, Ortopedi, Hemşirelik

This is a cross-sectional study that was carried out with the purpose of determining postoperative pain prevalence and affecting factors in patients who receive hip and knee arthroplasty operations. The sample of the study included 168 patients who were treated with knee or hip arthroplasty between 27 August and 27 December 2018 at the Orthopedics and Traumatology Clinics of Ankara Numune Research and Training hospital and voluntarily agreed to participate. The data of the study were collected by a Patient Information Form and a Pain Diary. At the first stage of the study, the Pain Diary was introduced to the patients and their relatives upon their arrival at the clinic, and they were trained about its usage. With the help of the researcher, the patients and their relatives evaluated pain severity during resting and movement in the 1st, 3rd and 9th hour after they arrived at the clinic and at 8.00, 15.00 and 21.00 on the 1st, 2nd and 3rd days after their surgery. While the patients were evaluating their pain on the day of surgery and on the 1st, 2nd and 3rd days after surgery, they also evaluated the factors that affected their pain at those times and marked them on their diary. The data were analyzed by using descriptive statistics, Kruskal Wallis test, Wilcoxon test, Mann Whitney U test, Friedman test and Spearman's Correlation test. Among the participants, knee arthroplasty was applied for 80.4%, and hip arthroplasty was applied for 19.6%, while the mean age of the patients was 64.4±9.94. The mean pain severity score of the patients in the 1st hour on the day of the surgery was 4.3±3.5 while resting and 5.7±3.7 while moving, whereas the mean pain severity score of the patients in the evening of the 3rd day after the surgery was 1.2±1.5 while resting and 2.9±2.0 while moving. The statistical analysis revealed that there was a significant decrease in the pain severity levels of the patients by time (p<0.05). There was a positive and strong correlation between the resting pain severity levels and the in-motion pain severity levels of the patients (p<0.001), and the factors that affected their pain the most were localization of surgery, wound dressing, drains, changing position / turning in bed, sitting in bed, sitting in a chair, getting up, standing up, changing clothes, walking and exercising (p<0.05). The results of the study showed that patients who were treated with arthroplasty usually experienced moderate and severe pain after the surgery, the severity of pain significantly decreased in time depending on the characteristics of surgical pain, and severity was affected by movement-related factors such as getting up, walking, coughing and exercise. In the light of the results that were obtained in the study, it is recommended to regularly assess pain and factors that are influential on pain in patients who receive arthroplasty by using a Pain Diary and ensuring that the patient and their relatives actively participate in this process, as well as providing pain management with multimodal analgesia in cases of moderate and severe pain.Keywords :Arthroplasty, Pain, Prevalence, Pain Diary, Affecting Factors, Orthopedics, Nursing