Farklı branşlardaki adölesan kadın sporcuların beslenme durumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma halter ve atletizm (uzun mesafe koşu) spor branşlarındaki adölesan kadın sporcuların besin tüketim durumlarını ve alışkanlıklarını, vücut kompozisyonu ve antropometrik ölçümlerini değerlendirmek, bu parametreler arasındaki ilişkiyi saptamak ve branşlar arasındaki farklılıkları karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma Eylül 2018 - Nisan 2019 tarihleri arasında, yaşları 14-18 yıl arasında değişen, adölesan 16 kadın halter ve16 kadın atletizm sporcusu olmak üzere toplam 32 sporcu üzerinde yürütülmüştür. Çalışmaya katılmayı kabul eden sporcuların demografik özellikleri, sağlık bilgileri, spor branşı ile ilgili bilgileri ve beslenme alışkanlıkları anket formu ile öğrenilmiştir. Sporcuların iki günü antrenmanlı, bir günü antrenmansız günlere denk gelecek şekilde ardışık üç günlük 24 saatlik besin tüketim ve fiziksel aktivite kayıtları alınmıştır. Sporcuların yeme bozukluğu riski taşıma durumlarını değerlendirmek amacıyla Yeme Tutum Testi (EAT-40) ve beden algılarını değerlendirmek için Beden Algısı Ölçeği (BAÖ) uygulanmıştır. Sporcuların antropometrik ölçümleri ve vücut kompozisyonu analizleri araştırmacı tarafından yapılmıştır. Halter ve atletizm sporcularının yaş ortalamaları sırası ile 16,3±1,18 yıl ve 15,9±1,54 yıldır (p>0,05). Halter sporcularının vücut yağ yüzdesi (%21,1±6,40) ve vücut yağ kütlesi (11,7±4,70 kg), atletizm sporcularının vücut yağ yüzdesi (%17,5±3,88) ve vücut yağ kütlesinden (8,5±2,44 kg) anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p˂0,05). EAT-40 kesme puanına göre halter sporcularının %18,7'sinin, atletizm sporcularının ise %12,5'inin 30 puan ve üzerinde aldığı saptanmıştır (p>0,05). BAÖ puanları ortalaması ise halter sporcularında 157,5±19,99, atletizm sporcularında ise 152,4±28,61 olarak saptanmıştır (p>0,05). Çalışmaya katılan atletizm sporcularında enerjinin karbonhidrattan gelen oranı %51,8±5,8, halter sporcularında ise %47,7±5,81 olarak tespit edilmiştir (p<0,05). Halter sporcularının vücut ağırlığı başına aldıkları protein miktarı (1,7±0,34 g/kg), atletizm sporcularından (1,3±0,33 g/kg) anlamlı derecede yüksektir (p<0,05). Çalışmaya katılan tüm sporcuların Diyetle Referans Alım Düzeyi'ne (DRI) göre folat, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve demir gereksinimlerini yeterli oranda karşılayamadıkları tespit edilmiştir. Halter sporcularının süt ve süt ürünleri grubu ile sebze grubu porsiyonlarını Türkiye Beslenme Rehberi (2015)'de önerilen miktarların altında tükettikleri, atletizm sporcularının ise ekmek ve tahıl grubu dışındaki besin gruplarını önerilen miktardan daha düşük miktarlarda tükettikleri bulunmuştur. Sporcuların yaptıkları spor branşına göre enerji ve besin ögesi gereksinimleri farklılık göstermektedir. Beslenme periyotlaması, spor branşının gereksinimleri doğrultusunda, sporcuların beslenme alışkanlıkları da göz önüne alınarak her sporcuya özel olarak alanında uzman sporcu diyetisyeni tarafından hazırlanmalıdır.

This study was conducted to evaluate the nutrient consumption status and habits, body composition and anthropometric measurements of adolescent female athletes in weightlifting and athletics (long distance running) sports branches to determine the relationship between these parameters and to compare differences between branches. The study was conducted on a total of 32 athletes (between the ages 14 and 18 years) including 16 female weightlifters and 16 female athletics athletes between September 2018 and April 2019. The athletes who accepted to be involved in the study filled out the questionnaire form including demographic characteristics, health information, sport related information and nutrition habits. Food consumptions and physical activity records of the athletes for three days (one dialysis day and one non-dialysis day and one weekend) were recorded. Eating Attitude Test (EAT-40) and Body Image Scale (BIS) were used to evaluate the risk of eating disorder and body perception of athletes. Anthropometric measurements and body composition analyzes of the athletes were done by the researcher. The mean age of weightlifting and athletics athletes was 16,3±1,18 years and 15,9±1,54 years, respectively (p>0,05). The body fat percentage (21,1±6,40%) and body fat mass (11,7±4,70 kg) of the weightlifting athletes were significantly higher than the body fat percentage (17,5±3,88%) and body fat mass (8,5±2,44 kg) of the athletics athletes (p˂0,05). According to the EAT-40 cut-off score, 18,7% of the weightlifting athletes and 12,5% of the athletics athletes scored 30 or more (p>0,05). The mean BIS scores were 157,5±19,99 in weightlifting athletes and 152,4±28,61 in athletics athletes (p>0,05). The percentage of energy from carbohydrate was 51,8±5,8% in the athletics athletes and 47,7±5,81% in weightlifting athletes (p˂0,05). Weightlifting athletes protein intakes was (1,7±0,34 g/kg) significantly higher than athletics athletes (1,3±0,33 g/kg) (p<0,05). Weightlifting athletes' milk and dairy products and vegetable group portion were consumed below the Turkey Dietary Guidelines-2015, it was found that athletics athletes consumed except bread and cereals group in lower amounts than recommended amount. The energy and nutrient requirements of the athletes differ according to their sports branch. Nutritional period should be prepared by the sport dietitian specialized in the field for each athlete, taking into account the nutritional habits of the athletes in line with the requirements of the sports branch.