Metin türlerinin öğrenci başarısına etkisi (Sıfat-zamir-zarf öğretimi)

Abstract

Bu çalışma ortaöğretim öğrencileri için hazırlanan Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki, Türkçe dil bilgisi konularından sıfat, zamir ve zarf konularının öğrenilmesi için yararlanılan metinlerin, türlerine göre dağılımını belirlemek ve metin türlerinin dil bilgisi konularının öğrenilmesine etkisini karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada öncelikle dil bilgisinin öğrenilmesinin gerekliliği konusunda araştırmacıların görüşlerine değinilmiş, ardından sözcüklerin sınıflandırılması, metinlerin sınıflandırılması ve sözcük türlerinin öğrenilmesi için niçin metinlerden yararlanılması gerektiği konularında alan araştırması yapılarak elde edilen bilgiler sunulmuştur. Sözcük türlerini öğretmek için metinlerden yararlanmanın uygun olduğu, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde Millî Eğitim Bakanlığının hazırladığı kitaplarda da bunun zaten göz önünde bulundurulduğu görülmüş ancak `metin türlerinin` konunun öğrenilmesi açısından bir farklılık oluşturup oluşturmadığı üzerinde daha önce durulmadığı saptanmıştır. Ortaöğretimdeki Türk Dili ve Edebiyatı ders kitapları incelenmiş sözcük türü konusunun metin türleri konusuyla rastgele eşleştirilerek öğretilmeye çalışıldığı görülmüştür. Hemen hemen her konu için metinlerin yer aldığı ders kitabında hangi konu için hangi metin türüne niçin yer verildiği konusunda ise belirli bir araştırma, tespit veya açıklama bulunamamıştır. Buradan hareketle `Metinlerin türlerinin farklı olması, dil bilgisi konularının öğrenilmesini etkiler mi?` sorusuyla yola çıkılmıştır. Gerek ders müfredatını gerekse konunun diğer konulara göre sıralanışını aksatmamak için belirlenen konunun bulunduğu sınıf olan 10. sınıf öğrencileri üzerinde araştırma yapmanın uygun olacağı düşünülmüştür. Bu araştırma için ölçme aracı olarak çoktan seçmeli bilgi testinin uygun olacağına karar verilmiştir. Literatür taraması yapılarak konuyla ilgili sorular incelenmiş; ünitelendirilmiş yıllık plandaki sözcük türleri konusunun kazanımları doğrultusunda sıfat, zamir ve zarf konusundan çoktan seçmeli 50 soru hazırlanmış; sorular rastgele bir grup belirlenerek uygulanmış; ardından ölçme uzmanının da yardımıyla madde analizleri yapılmış ve nihayetinde bazı madde kökleri çıkarılarak çoktan seçmeli 30 test sorusu hazır hale getirilmiştir. Ankara'nın Şereflikoçhisar İlçesinde bulunan iki ayrı lisede 10. sınıf öğrencilerinden rastgele üçer grup belirlenmiş hazırlanan test öğrencilere ön test olarak uygulanmıştır. Amaç iki okulu karşılaştırmak değil `metin türlerinin` konunun öğrenilmesine etkisini araştırmak olduğundan lise türü göz önünde bulundurulmamış, rastgele seçilmiştir. Ardından her bir ders planında farklı metin türlerine yer vermek suretiyle her sınıf için üç ayrı ders planı ve etkinlik çalışmaları okul müfredatına uygun olarak hazırlanmış ve okullardaki ders öğretmenlerine ulaştırılmıştır. Hazırlanan günlük ders planları ve etkinlik çalışmaları her iki okuldaki birinci gruplara şiir metinleri, ikinci gruplara anlatmaya bağlı metinler ve üçüncü gruplara öğretici metinler öğrenme aracı olarak sunularak sıfat, zamir ve zarf konuları işlenmiştir. Konular bittikten sonra hazırlanan test, son test olarak uygulanmıştır. Ardından faktör analizleri yapılarak metin türlerindeki farklılaşmanın konunun öğrenilmesi açısından etkisinin olup olmadığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çıkan sonuçlarda gruplar arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Buna göre sıfat ve zarf konusu için anlatmaya bağlı metinlerin, zamir konusu için şiir metinlerinin daha etkili olduğu; öğretici metinlerin ise konunun öğrenilmesi açısından etkisinin diğer metin türlerine göre daha az olduğu sonucuna varılmıştır. Ders öğretmenlerinin gözlem ve görüşleri ise genel olarak manzum metinlerin öğrencilerin dikkatini daha çok çektiği, yönünde olmuştur.

This study was prepared for high school Turkish language teaching books and was focused on a research on the subject of learning Turkish grammar word types according to the type of text used to teach those different grammatical word types. In order to compare the effect on learning it was necessary to identify the different text types which are used in the high school books and then try to find out, if there are any effects on the learning of the subject. First of all this research paper starts with compiling the views of experts on the necessity of learning the grammar and goes on with the classification of the teaching material and the classification of word types. In conclusion, to clear, why it is helpful to use texts to teach the different word types and this work presents the results of a field research on this topic. It has been already mentioned in the books of primary and high schools, which are provided by the Turkish Ministry of Education, that it is regarded as helpful to use texts in teaching the different word types, but it is detected that it has been never before found out, if the different types of text have any effects in learning the subject. Therefore school books were examined and were seen that the subject of the word type is tried to be taught by randomly matching with subject of the text types. Even though there are texts for almost every topic, it was wondrous, that there were no explanations or there have not been any specific researches to detect, why a certain kind of text was used for a particular topic. Hence the question was raised, if the different types of texts affect the learning of the subject in anyway. Considering the curriculum of the class and also the order of the subjects to teach and regarding the availability of the students the best decision was to make a research on the 10th grade classes. For this research it was decided to use multiple choice knowledge tests as a tool of measuring. Initially there has been a literature survey to investigate all the questions related to the topic and also there were an amount of adjectives, adverbs and pronouns in the annual plan of the 10th grade class. All collected word types were used to create 50 questions with multiple choice options. This test was applied to a randomly chosen class and were analyzed with the support of an expert and finally was optimized and reduced to an amount of 30 questions. The prepared test has been conducted with three groups, who were students of two different high schools in Şereflikoçhisar, a district of Ankara. The goal was not to compare the two high schools in general. The issue is only to find out, what the impact of the different text types might be on the learning of the word types. The next step was to prepare three different teaching programs according to the curriculum and hand them out to the class teachers. The daily lesson plans and the project activities in both schools were using during the lessons with the first group lyrical texts, with the second group prose and with the third one parables. All three groups had the task to study the different word types such as adjectives, pronouns and adverbs. After the topics were discussed in class a second test was applied to all three groups. In addition an analysis on various factors was used to show the differences between the groups. The results showed significant differences. It was obvious that for lecturing adjectives and adverbs the text type prose was more effective than the others and for the lecture of pronouns lyrical texts were more educational. However there was less specific impact of using the text type of parables than the two others. According to the opinion and observation of lecturers it can be said, that students have been more attracted to the topic, if the text type was poetic.