Ergenler için sağlıklı yaşam biçimi inançları ölçeğinin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları

Abstract

Bu çalışmanın amacı Sağlıklı Yaşam Biçimi İnançları Ölçeği (Healthy Lifestyle Beliefs Scale)'nin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının yapılması ve ergenlerin sağlık yaşam biçimi inançlarının bazı sosyodemografik değişkenler açısından incelenmesidir. Bu kapsamda 2018-2019 öğretim yılında İstanbul'un merkezinde yer alan 4 farklı okul türünde lise 1., 2. ve 3. sınıflarda örgün öğrenim görmekte olan 381 öğrenci ile çalışılmıştır. Araştırmayla ilgili veriler araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Veri Toplama Formu ile Türkçeye uyarlama çalışması yapılan Sağlıklı Yaşam Biçimi İnançları Ölçeği ile elde edilmiştir. Uyarlama çalışması kapsamında ölçeği geliştiren kişilerden ve Milli Eğitim Bakanlığı'ndan gerekli izinler alınmıştır. Uyarlama sürecinde çeviri çalışmaları, uzman görüşü alınması, geri çeviri çalışmaları ve değerlendirme, pilot uygulama ve ana uygulama olmak üzere belli adımlar izlenmiştir. Ölçeğin faktör yapısının belirlenmesi için açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) gerçekleştirilmiştir. AFA sonuçlarına göre faktör yapısını bozan 5 madde ölçekten çıkarılmıştır. Madde çıkarma işlemlerinin ardından ölçeğin 2 faktörlü yapısı sabit kalırken madde sayısı 16'dan 11'e düşürülmüştür. AFA sonuçlarına göre 2 faktörden oluşan ölçek, sağlıklı yaşam biçimi inançlarındaki toplam varyansın 45,95'ini açıklamaktadır. Ölçekteki yapıların güvenirliğinin belirlenmesi için hesaplanan Cronbach Alpha değeri alt boyutlar için 0,72 ve 0,73 olarak belirlenirken, ölçeğin genel iç tutarlık katsayısı 0,78 olarak bulunmuştur. Modelin mevcut yapısının test edilmesi amacıyla yapılan DFA'da tüm faktör yüklerinin anlamlı düzeyde yük verdiği görülmüştür. Modelden elde edilen fit indeksleri ile modelin 11 maddeli ve 2 faktörlü yapısı doğrulanmıştır. Böylece Sağlıklı Yaşam Biçimi İnançları Ölçeği'nin Türk ergenleri için geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ergenlerin sağlık yaşam biçimi inançlarının bazı sosyodemografik değişkenler açısından incelenmesi için kişisel bilgi formundan elde edilen veriler analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre Sağlıklı Yaşam Biçimi İnançları Ölçeği'nden elde edilen puanlarla yaş, cinsiyet, okul türü ve sınıf düzeyleri arasında anlamlı bir farka rastlanmamıştır.

The aim of this study was to adapt the Healthy Lifestyle Beliefs Scale to Turkish, to conduct validity and reliability studies, and to examine adolescents' healthy lifestyle beliefs in terms of some sociodemographic variables. In this context, in the 2018-2019 academic year, 381 students in the first, second and third grades of high school were studied in 4 different school types in the center of Istanbul. Data related to the study were obtained by Personal Data Collection Form developed by the researcher and Healthy Lifestyle Beliefs Scale, which was adapted to Turkish. Necessary permissions were obtained from the individuals who developed the scale and the Ministry of National Education within the scope of the adaptation study. During the adaptation process, specific steps were taken: translation studies, expert opinion, back translation studies and evaluation, pilot implementation and main implementation. In order to determine the factor structure of the scale, exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) were performed. According to AFA results, 5 items that disrupted the factor structure were excluded from the scale. After the item extraction, the 2-factor structure of the scale remained constant, while the number of items was reduced from 16 to 11. According to the EFA results, the 2-factor scale explained 45,95 of the total variance in healthy lifestyle beliefs. The Cronbach Alpha value was calculated as 0,72 and 0,73 for the sub-dimensions, and the overall internal consistency coefficient of the scale was found to be 0,78. In order to test the current structure of the model, it was observed that all factor loads were significantly burdened. The fit indexes obtained from the model confirmed the 11-item and 2-factor structure of the model. Thus, it was concluded that the Healthy Lifestyle Beliefs Scale was a valid and reliable scale for Turkish adolescents. In order to examine adolescents' healthy lifestyle beliefs in terms of some sociodemographic variables, data obtained from personal information form were analyzed. According to the results of the analysis, no significant difference was found between the scores obtained from Healthy Lifestyle Beliefs Scale and age, gender, type of school and grade levels.