Eğitim yöneticilerinin liderlik tarzlarının belirlenmesi üzerinde ana-baba ve yöneticilerinin etkileri

Abstract

İnsan doğduğu andan itibaren çevresiyle etkileşim halindedir ve birtakımdavranış kalıpları geliştirir. Bu davranış kalıplarının gelişmesinde etkileşim halindeolduğu çevrenin önemi büyüktür ve en önemli etki ebeveynlerden gelir. Başka birdeyişle, çocuk birçok değişik davranış tarzını gözlem yoluyla ebeveynlerindenöğrenebilir. Bu davranış tarzları arasında liderlik de bulunmaktadır.Büyüyen çocuk ebeveynlerinden öğrendiği liderlik tarzıyla birlikte çalışmahayatına girer. Ancak davranışlar hayat boyu sabit olmayıp, kişinin içinde bulunduğudeğişik ortamların etkisiyle değişebilmektedir. Çalışma ortamındaki birçok faktör deönceden edinilen liderlik tarzını değiştirebilir. Bu faktörler arasında üstlerin etkisindensöz etmek mümkündür.Ebeveyn ve üstlerin, yöneticilerin liderlik tarzları üzerinde ne derece etkiliolduklarım görmeyi planladığımız bu çalışmada önce davranış tarzlarının edinilmesi ileilgili bilgileri gözden geçirdik ve ebeveynlerin eğitim, kariyer gelişimi, mesleki seçimve liderlik gibi birçok konu üzerindeki etkili olduğunu gördük. Liderlik teorileriniinceleyerek de liderliğin öğrenildiğini ancak çeşitli etkilere maruz kalarakdeğişebildiğim belirledik.Kartal bölgesi ağırlıklı olmak üzere 80 Eğitim Yöneticisinin katıldığı bu çalışmada,liderlik tarzını ölçen SBDQ (Supervisory Behavior Description Questionnaire) adlıölçek kullanıldı. 48 ifadeli bu ölçek insana yönelik liderlik ve işe yönelik liderlik olmaküzere iki faktörden oluşmaktadır.Yapılan analizler sonucu elde edilen bulgular,' yöneticilerin ve ebeveynlerininalgılanan liderlik tarzlarının, deneklerin liderlik tarzı üzerinde etkili olabileceklerinigöstermektedir. İşe yönelik liderlik açısından deneğin kendini değerlendirişi ile üstünüdeğerlendirişi arasında benzerlik vardır. Bu benzerlik üstün, deneğin liderlik tarzıüzerindeki etkisini gösterebilir. Deneğin üstünü değerlendirişi ile ebeveyninideğerlendirişi arasında da benzerlik vardır. Yani denekler ebeveynlerine benzeyenüstlerden daha fazla etkilenebilmektedirler.Bulguların gösterdiği diğer bir sonuç ise, annelerin insana yönelik liderliktarzının daha fazla vurgulandığıdır. Dolayısıyla anneler insana yönelik liderlikte etkiliolabilmektedirler.Eğitim dili ortamı da liderlik tarzı üzerinde etkili olabilmektedir. Yabancı dildeeğitim yapan liselerden mezun olan deneklerle Türkçe eğitim yapan liselerden mezunolan denekler arasında, üstlerinin insana yönelik liderliğini değerlendirme bakımındanfark vardır. Türk liselerden mezun olanlar üstlerinin insana yönelik liderliklerim dahayüksek değerlendirmekte, yani onlardan daha fazla etkilenebilmektedirler.Yapılan bütün analizler sonucunda elde edilen bilgilerin tamamı `Araştırma`bölümünde yer almaktadır.

Individuals are in continous interaction with their environment from birth on anddevelop different behavior styles. Environmental factors and especially parents are themost importance in the formation of these behavior styles. in other words, children mayacquire different behavior styles through observing their parents. One of these behaviorstyles is leadership.Individuals start working life with their learned leadership style. However,behaviors are not constant life-long and can be influenced by different situationalfactors. Leadership learned by parents can be influenced by later life experiences andworking environment. Among various influential factors there may be a supervisor.In this research, importance of parental and supervısory influence in leadershipstyle is examined. First, acquisition of behavioral styles and parental influence ineducation, career development and leadership are overvievved. Leadership theories, onthe other hand, indicates that leadership is learned but prone to change through later lifeexpericnces.Subjects are educational managers mainly from Kartal and Kadıköy region.Supervısory Behavior Description Questionnaire (SBDQ) is used as a scale forleadership style. This scale consists of 48 items under 2 factors: `Concern for People`and `Concern for Production`. Leadership style of subject is also examined on age, sexand working period.Statistical analysis shows that, perceived leadership styles of parents andsupervisors may influence subjects' leadership.style. in terms of `Concern forProduction`, there is a similarity betveen the subject's evaluation of supervisor andhimself. This similarity may indicate a supervısory influence in leadership. Besides,subject's evaluation of parent and supervisor is also similar. Subjects are moreinfluenced than supervisors when they are perceived as similar to their parents.Another fmding is that, mothers `Concern for People` is more emphasized bysubjects indicating a maternal influence in this aspect.Type of high school ıs another iactor influencıng leadership style. There is adifference betvveen subjects graduated from Turkısh and foreign high schools in theevaluation of their supervısorsş. `Concern for People`. Subjects from Turkish highschools evaluate their supervısors higher.In other words, they are more influenced from their supervısors when comparedto foreıgn hıgh school graduates.