İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile sinizm arasındaki ilişki (Ağrı ili Patnos ilçesi örneği)

Abstract

Tükenmişlik, genel olarak bireyin yaşamdan ve özel anlamda işinden ne beklediği ile direkt bağlantılı olarak ortaya çıkmaktadır. Günümüzde `tükenmişlik` kavramı çalışma hayatındaki bireylerin, meslek üyelerinin mesleklerinin amaçlarından uzaklaşmaları, hizmet alan bireylere karşı olumsuz tavırlar sergilemeleri, ilgisiz olmaları, doyumsuzluk ve aşırı stres sonucunda kişiler işlerinin gerektirdiği özeni işlerine vermeyerek kendilerini işten çekmelerine sebep olmaktadır. Çağımızın en önemli sorunlarından olan `Tükenmişlik ` kavramına bağlı sendromlar hakkında birçok çalışma yapılmış olup, neden ve sonuç durumları açıklanmaya çalışılmıştır. Bireylerle karşılıklı etkileşim halinde olan iş- meslek gruplarının tükenmişlik düzeyinin yüksek olduğu bilinmektedir. Bu anlamda öğretmenlik mesleği tükenmişlik algılarının oldukça yüksek olduğu meslek grubu arasındadır. Olumsuz çevre koşulları, durmaksızın yenileşme ve çalışmayı şart koşan öğretmenlik mesleği için kullanılan itibarsızlaştırma söylemleri de mesleğe karşı oluşan duygusal psikolojik geçişler bireyleri etkisi altına alarak tükenmişliklerinin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bilgi teknolojilerinin bu kadar hızlı değiştiği yenilendiği bir çağda yaşayan bireylerin, kendilerini bu yeni dünya düzeninin ihtiyaçlarına cevap verebilmek için gelişmeye ve yenileşmeye ayak uydurması gerekmektedir. Bunun için ise sürekli bir çalışma halinde bulunarak toplumu inşa eden diğer kurumlarla etkileşimde bulunması gerekmektedir. Bu yoğun çalışma temposunda kişiler tükenmişlik duygusuna kapılabilirler. Sinizm, düşünce ve inançların yanı sıra örgüte yönelmiş, tarafsız bir yargı içermeyen hor görme ve öfke gibi güçlü duygusal tepkileri de içeren geniş boyutlu bir kavramdır. İçerisinde kendisini o örgüte bağlı hisseden insanların sinik tutumlarında örgütü hedef alan güçlü eleştirel söylemler bulunmaktadır. Kişinin bağlı bulunduğu örgüte karşı geliştirdiği bilişsel, duygusal, davranışsal boyutları içeren negatif yönlü tutumlara örgütsel sinizm denilmektedir. Öğretmenlerin okula karşı olumsuz algıları ve tutumlara sahip olmaları okulun etkili bir şekilde işlemesine engel olan bir konudur. Öğretmenlerin örgütsel sinizmin içerdiği olumsuz davranışlar kişilerin hem örgütten kopmalarına hem de örgütte uyumsuzluk yaşamalarına sebep olmaktadır. Ayrıca bu olumsuzluklardan dolayı kişi tükenmişlik de yaşayabilir. Örgütsel sinizm ile tükenmişlik kavramları bu açıdan bakıldığında birbirlerinden uzak kavramlar değillerdir. Bu araştırmada, konunun önemi dikkate alınarak ilköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre (okul türü, cinsiyet, yaş, medeni durum,mesleki hizmet yılı, haftalık ders saati, görev yeri vb.) incelenerek ilköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile sinizm algılarını tespit edilerek , bu sonuçlara göre uygun çözüm önerileri geliştirmeye çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Tükenmişlik, Sinizm, Örgütsel Sinizm

In general, the concept of burn out directly related with the individual's expectations about his/her life and profession. Nowadays, the concept of burn out, cause drawing away his/ her profession aims, showing negative attidutes to people served, becoming unconcerned to this people and drawing away himself/herself from their profession as a result of dissatisfaction and excessive stress. There are some studies done about burn out syndrome which is thought as a one of the biggest issue of our time. Cause and effect facts are tried to be explained. It is known that the level of burnt out is high on professions and occupational groups which have mutual interaction. In this sense, teaching profession is thought to have a higher perception of burnt out among the other occupational groups. Adverse environmental conditions, disreputative discourses about teaching profession, emotional and psychological transitions led to detection of burn out by taking under influence of individual.It is a must for individuals to adapt themselves to innovations, who lives in such an era that information technologies develop so rapidly. For this reason, individuals must interact with the other instutions which build community. In this intense pace of work individuals may feel burned out. Cynicism is a wide dimensional concept which contains thoughts and beliefs of oriented organization as well as strong emotional reactions such as contemptation and anger that does not contain an impartial judiciary. On cynic attidutes of people who feels connected to the organization themselves, there are strong discourses targeting to the organization. Individual's negative attidutes ,developed against his/her organization, which containscognitive, emotional, behavioral dimensions are called organizational cynicism. Teacher's negative perception and attidutes toward school is barrier to effective processing of school. Teacher's negative behaviors which contains organizational cynicism cause not only separation of organization also discordance of organization so individual may feel burned out. In this regard, the term of organizational cynicism and burn out concept are not far away from each other. In this study, with paying attention to the importance of subject, primary school teacher's burn out level is analyzed according to various variables such as school type, gender, age , marital status, working year, weekly course hours, the city where teacher work. Teacher's burn out level and sense of cynicism are identied and according to this results appropriate solutions are tried to develop.Keywords: Burnout, Cynicism, Profession Satisfaction, Organizational Competence.