İçel ilinde örtüaltında yetiştirilen domates (Lycopersicon esculentum) ve hıyar (cucumis sativus)`da dithiokarbamat türevi fungusitlere bağlı kirlenme düzeyinin araştırılması

Abstract

57 ÖZET İçel bölgesindeki seralarda sebze üretimi giderek artmaktadır. Bu seralarda aşırı pestisit kullanımı, üretilen sebzelerdeki kalıntı olasılığını arttırmaktadır. Bu çalışmanın ilk bölümünde İçel bölgesindeki seralarda üretilen domates ve salatalıkda Dithiokarbamat kalıntıları, ikinci bölümünde ise 2500 ppm Mancozeb ile ilaçlanmış biber serasında, bu gurubun kanserojenik, teratojenik ve mutaj enik parçalanma ürünü olan Ethylenethioure kalıntılarının zamanla değişimi incelenmiştir. Dithiokarbamat analizleri UV-VIS Spektrofotometrede, ETU analizleri ise HPLC'de yapılmıştır. Örnekler İçel'in Erdemli, Kocahasanlı, Tömük, Tece ve Kocahasanlı bölgelerindeki seralardan, tüm serayı temsil edecek şekilde bölümlü örnekleme yöntemiyle alınmıştır. Dithiokarbamat tayinleri için paslanmaz çelik blenderde homojenize edilen örnekler, asitle parçalanıp, Viles reaktifi ile kompleks oluşturularak 430 nm'de 160A Shimadzu ÜV-VTS Spektrofotometrede ölçümü yapılmıştır. ETU analizlerinde ise paslanmaz çelik blenderda homojen edilen örnekler, methanol-su karışımı ile ekstrakte edilip, döner buharlaştırıcıda düşük basınç altında deriştirilmiştir. Hegzan ile yıkama işleminden sonra özütler Extrelut kolondan58 dikloramethan kullanılarak geçirilmiştir. Temizlenmiş özütler döner buharlaştırıcıda kuruyuncaya kadar buharlaştırılıp, mobil fazda çözünerek 240 nm'de HPLC'de ölçümü yapılmıştır. Çalışmanın ilk bölümündeki analiz sonuçları, Türkiye ve Codex Alimentarius Tolerans değerleri ile karşılaştırılmış ve 7 salatalık ve 6 domates örneği Türkiye Tolerans değerlerinin üzerinde bulunmuştur. 26.06.1995 tarihinde kontrollü ilaçlanan (2500 ppm Mancozeb) domates serasında Dithiokarbamat kalıntısı 2. günün sonunda Türkiye tolerans değerin altına düşmüştür. Diğer taraftan 20.11.1995 tarihinde 2500 ppm Mancozeb ile ilaçlanan biber serasında Dithiokarbamat kalıntısı 3. günün sonunda Türkiye tolerans değerin altına düşmesine rağmen, ETU kalıntısı 4. günden sonra artışa geçmiş ve 12. günün sonunda 0.09 ppm'e kadar yükselmiştir.

59 SUMMARY Vegetable production in greenhouses in İçel is increasing continually. Intensive use of pesticides in these greenhouse activities increases the probability of finding pesticide residues. Pesticide residues in cucumbers and tomatoes grown in greenhouses around İçel were investigated in the first part of this study. ETU is one of the cancerogenic, mutagenic and teratogenic degradation product of the Dithiocarbamate group. ETU residues were analyzed with respect to time in the pepper pilot system, in the second part of the study. DTC analysis were done by using the ÜV-VIS Spectrophotometer and ETU analysis were done by using the HPLC system. The samples of tomatoes, cucumbers and peppers were collected on a representative base from the greenhouses of Erdemli, Tece, Tömük, Kocahasanlı and Kazanli districts of Mersin. Samples were homogenized in stainless steel blenders before DTC analysis. After homogenization; samples were digested with acid and complexed with Viles Reagent. The concentration of the complex was measured at 430 nm by using the 160A Shimadzu UV-VIS Spectrophotometer. Homogenization is also necessary for ETU analysis. After homogenization, samples were extracted with60 methanol-water mixture (3:1 v/v) and the extracts were concentrated by using a rotary evaporator under reduced pressure. Hexane was used for washing. After cleaning, the extract was eluted through Extrelut column by using dichloromethane and the solvent was evaporated to. about dryness. Residue was dissolved in water-methanol (95: 5 v/v) and the absorbance was measured at 240 nm in HPLC system. Dithiokarbamate residue concentrations were compared with Codex Alimentarius and Turkish ^Maximum Residue Limit (MRL) ' values. The residue contents in 7 cucumber and 6 tomatoe samples exceeded the Turkish MRL(1 ppm) value. Pilot tomatoe greenhouse was set up in Alata Research Centre and the plants were sprayed with 2500 ppm Mancozeb (Dithane M-45) in 26.06.1995. Dithiokarbamate residue decreased to the Turkish MRL in two days after spraying. Pilot pepper greenhouse was placed in Çiftlik Village and sprayed with 2500 ppm Mancozeb (Dithane M-45) in 20.11.1995. Dithiokarbamate and Etilentiourea residues were analyzed periodically. Dithiokarbamate residue decreased to the Turkish MRL in three days after spraying. On the other hand, ETU residue was observed to increase after four days of spraying and reached to 0.09 ppm in the twelth day.