Göksu deltası sucul ekosisteminde endosülfan ve methamidophos pestisitlerinin kalıntı düzeylerinin araştırılması

Abstract

Göksu Deltası Sucul Ekosisteminde Endosülfan ve MethamidophosPestisitlerinin Kalıntı Düzeylerinin AraştırılmasıMutlu YALVAÇÖZGöksu Deltası uluslararası sözleşmeler ve kanunlarla koruma altına alınmış doğal birsulak alandır. Verimli tarım alanları ile çevrili Göksu Deltası'nda etiket ve tavsiye dışı pestisityaygın kullanılmaktadır. Çalışmada, Göksu Deltası sucul ekosisteminde yaygın olarakkullanılan pestisitlerden organik klorlu (OC), α-Endosülfan (α-ES), β-Endosülfan (β-ES),Endosülfansülfat (ESS) ve organik fosforlu Methamidophos (MP) derişimleri, su, çökel vedört farklı balık türünün karaciğer ve kas dokusunda araştırılmıştır.Göksu Deltası'nda belirlenen dört farklı istasyondan iki yıl arayla su, çökel ve balıkörnekleri bahar ve sonbahar aylarında alınmış ve derin dondurucuda analiz edilinceye kadarkorunmuşlardır. Örnekler modifiye edilen standart yöntemlere göre OC ve OP pestisitkalıntıları için sırasıyla, GC/ECD ve GC/NPD ile analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda su örneklerinde: α-ES 0,21-246,60ng/L; β-ES 0,24-57,70 ng/L;ESS 3,81-466,20 ng/L; MP 0,44-29,66 ng/L derişim aralığında olduğu saptanmıştır.Çökel örneklerinde ise, α-ES 0,09-0,90 ng/L; β-ES 0,03-0,43 ng/L; ESS 0,001-0,32ng/kg; MP 2,15-13,36 µg/kg derişim aralığında değişmektedir.Balık örneklerinin kas dokusunda; α-ES 0,38-78,00 µg/kg; β-ES 0,17-8,64 µg/kg;ESS 0,09-34,49 µg/kg; MP 0,02-2,33 mg/kg aralığında pestisit kalıntısına rastlanırken, aynıbu seviyeler balık örneklerinin karaciğerlerinde; α-ES için 2,13-400,75 µg/kg; β-ES için 0,61-42,75 µg/kg; ESS için 1,24-45,25 µg/kg ve MP için 0,02-0,66 mg/kg aralığında değiştiğisaptanmıştır.Bu çalışmadan elde edilen bulgular, OC ve OP türü pestisitlerin sudaki derişimlerinintolere edilebilen değerlerin altında olmakla beraber zamanla arttığını göstermektedir. Balıkkasında ve karaciğerinde MP'nin α-ES, β-ES ve ESS'a göre daha yüksek derişimlerdeolduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, bulgular, pestisitlerin sudaki derişimlerinin çökellerden dahayüksek olduğunu ve su ile alıcı ortamlara taşınacağını göstermektedir. Göksu Deltası suculekosisteminde pestisit derişiminin zamanla arttığı ve bu artışın tolere edilen derişimlerinüstüne çıkmaması ve bölgenin şu andaki doğal yapısının korunması için önlemlerin alınmasıgerektiği sonucuna varılmaktadır.

Investigation of Residue Levels of Endosulfan and MethamidophosPesticide in Aquatic Ecosystem of Göksu DeltaMutlu YALVAÇABSTRACTThe Göksu Delta is one of the wetlands, which is protected in the frame of someinternational agreement and Turkish laws.In this study α-Endosulfan (α-ES), β-Endosulfan (β-ES), Endosulfan sulphate (ESS) andMethamidophos (MP) concentrations in water, sediment and liver and muscles of some differentfish samples, collected at determined stations in the Göksu Delta, have been investigated. Thesampling was made in two periods; in july and december in a year and repeated for two years.Samples were preserved in deep freeze until analyses. Water, sediment and fish sampleswere analyzed according to the modified standart methods by using GC/ECD for OC(Organochlorine) and GC/NPD for OP (Organophosphorus).In the water samples, the α-ES concentration was between 0,21-246,60 ng/L, the β-ESconcentration was between 0,24-57,70 ng/L, the ESS concentration was between 3,81-466,20ng/L, the MP concentration was between 0,44-29,66 ng/L.In the sediment samples, the α-ES concentration was between 0,09-0,90 ng/kg, , the β-ESconcentration was between 0,03-0,43 ng/kg, the ESS concentration was between 0,001-0,32ng/kg, the MP concentration was between 2,15-13,36 µg/kg.The α-ES, β-ES, ESS and MP have been investigated in the muscular and liver tissues offour different fish species. In the muscular tissues, the α-ES concentration was between 0,38-78,00 µg/kg, the β-ES concentration was between 0,17-8,64 µg/kg, the ESS concentration wasbetween 0,09-34,49 µg/kg and the MP concentration was between 0,02-2,33 mg/kg.In the liver tissues, the α-ES concentration was between 2,13-400,75 µg/kg, the β-ESconcentration between 0,61-42,75 µg/kg, the ESS concentration was between 1,24- 45,25 µg/kgand the MP concentration was between 0,02-0,66 mg/kg.The results showed that the pesticide concentration in the muscular tissue was higher thanthe liver tissues in the fish samples.Methamidophos was determined in the higher concentration than α-ES, β-ES, ESS in fishsamples. Generally the pesticide concentrations in the water samples were higher than sedimentsamples.It was found that the concentrations of all kinds of the pesticide (OC-OP) did not exceedthe tolerated concentration, and there was an increase in the pesticide concentrations with theyear. From findings it can be concluded that the Göksu Delta has to be protected to prevent anincrease of pesticides above tolerated concentration.