Deliçay-Tarsus çayı (Mersin) arasındaki bölgedeki yeraltı sularında nitrat ve nitrit kirliliğinin araştırılması

Abstract

Bu çalışma ile Deliçay (Mersin) ile Tarsus Çayı (Tarsus) arasında kalan veendüstriyel ve tarımsal (seracılık) faaliyetlerin yoğun olarak sürdürüldüğü oldukçageniş bir alandan örneklenen yeraltı sularındaki nitrat ve nitrit kirliliğininbelirlenmesi amaçlanmıştır. Bu tez kapsamında incelenen çalışma alanı, bir deltaortamınca temsil edilen ve yüzlerce metre kalınlıkta alüvyon malzemeninoluşturduğu bir kıyı akiferince temsil edilmektedir. Bu çalışma için seçilen alan;kentleşme, sanayileşme ve tarımın iç içe olduğu bir alan olması sebebiyle yeraltısuyu kimyasının oldukça karmaşık süreçler sonucu şekillendiği düşülmektedir.Bölgede yaşanan hızlı değişim ve gelişimin pozitif yanları olmakla birlikte, nedenolduğu çeşitli çevre kirliliği sorunları da son yıllarda artan bir sıklıkla gündemegelmektedir. Bu tez kapsamında; Deliçay ve Tarsus Çayı arasında kalan kıyıakiferinde yapılan arazi çalışmaları sonucunda belirlenen 205 adet kuyudan Ağustos2008'de yeraltı suyu örneklemesi yapılmıştır. Arazi çalışmaları sırasında ayrıcaelektriksel iletkenlik, çözünmüş oksijen, pH ve Eh değerleri multiparametre cihazıkullanılarak ölçülmüştür. Alınan yeraltı suyu örneklerinde nitrat ve nitritkonsantrasyonları spektrofotometrik yöntemlerle saptanmıştır. Arazi ve laboratuvarçalışmaları sonucunda elde edilen tüm veriler, yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerikullanılarak oluşturulan bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) veritabanına aktarılmıştır.CBS yardımıyla oluşturulan arazi kullanım haritası kullanılarak nitrat ve nitritkonsantrasyonlarının alansal değişimleri ortaya konmuş ve kirletici kaynaklarbelirlenmiştir. Yeraltı sularından alınan örneklerden 10 tanesinde nitrat ve 7tanesinde de nitrit değerleri içme suyu için belirtilen sınır değerleri aşmıştır. Genelitibariyle bölgedeki yüksek nitrat ve nitrit konsantrasyonları yerleşimin ve çeşitlisanayi faaliyetlerinin yoğun olarak görüldüğü Kazanlı Belediyesi civarındayoğunlaşmakta olup kirliliğin kaynağının bölgedeki endüstriyel ve evsel atıklar gibiinsan kaynaklı (antropojenik) faaliyetlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir.

The aim of this study was to determine nitrate and nitrite levels in groundwater samples collected from the area between Deliçay (Mersin) and Tarsus River(Tarsus), where industrial and agricultural (greenhouse cultivation) activities are veryintense. The area investigated within the scope of this master?s thesis is representedby a deltaic environment formed by hundreds of meters thick alluvial material whichis called ?coastal aquifer?. Because the area selected for this study has a complexlanduse pattern including urbanization, industrialization and agriculturalization,ground water chemistry in the region is believed to be shaped as a result of rathercomplex processes. Even though, there are positive sides of these rapid changes anddevelopments, their outcomes concerning various environmental pollution problemsin recent years are frequently brought into public attention. Within the scope of thisthesis, from ground water wells selected in the field surveys, 205 ground watersamples were collected in August 2008 from the coastal aquifer located betweenDeliçay and Tarsus Rivers. Electrical conductance, dissolved oxygen, pH and Ehvalues were masured in situ using a portable multiparameter instrument. Nitrate andnitrite concentrations in collected ground water samples were determined usingspectrophotometric methods. Data obtained from field and laboratory studies wereused to create a comprehensive Geographic Information System (GIS) databasewhich is supported with data from high resolution satellite images of the study area.Landuse map produced using GIS techniques, is utilized to decipher spatialdistributions of nitrate and nitrite concentrations over the area; and to find out theirpotential pollution sources. In the collected ground water samples, drinking waterstandard for nitrate was exceeded for 10 samples; whereas nitrite standard wasexceeded for only 7 samples. In general, elevated nitrate and nitrite concentrationsoccur around Kazanlı municipality where settlement and industrial activities are veryintense and this situation is probably due to anthropogenic activities such asuncontrolled industrial and domestic waste discharges.