Ana Tanrıça`nın Anadoluda biçimsel değişimi ve günümüz Türk heykel sanatına yansımaları

Abstract

Bu tez çalışmasının birinci bölümünde kadının Anadolu toplumu içerisindeki rolü ve gücü, doğurganlığına bağlı olarak tanrıçalaştırılması, Ana Tanrıça'nın doğayla, insanlarla ve hayvanlarla olan ilişkisi ve tanrıça inancı irdelenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda ikinci bölümde Anadolu'nun yerli halklarından başlayarak onu takip eden uygarlıklar tarafından adlandırılması ve aldığı biçim açıklanmış, üçüncü bölümde Ana Tanrıça formlarının malzeme, teknik, konumlandırılmaları arasındaki farklılıklar ve Ana Tanrıça heykelciklerinin zaman içerisinde biçimsel değişim süreci ortaya konmuştur. Dördüncü ve son bölümde ise günümüz Türk heykel sanatında çağdaş Türk heykeltıraşlarının Ana Tanrıça yorumlamalarına yer verilmiş, esin kaynağı veya benzerlik gösterdiği düşünülen Ana Tanrıça heykelcikleriyle eşleştirilerek birlikte değerlendirilmiştir.Ana Tanrıça heykelcikleri Anadolu uygarlıklarında çeşitlilik ve süreklilik göstermektedir. Bu çeşitlilik malzeme, bölgesel farklılık, konumlandırma ve dönem farklılığından kaynaklanmaktadır.Güçlü bir form anlayışıyla biçimlendirilen Ana Tanrıça heykelcikleri kaçınılmaz bir şekilde günümüz heykeltıraşlarını da etkilemiştir. Bu çalışmada yüzyıllar boyunca süregelen Ana Tanrıça objesinin aynı amaçla olmasa bile, aynı coğrafyada yaşayan heykel sanatçıları tarafından yaşatıldığı ve yorumlandığı örnek eserler aracılığıyla ortaya konmuştur.

The first section of this thesis study examines the role and power of woman in the society, her being made a goddess due to her fertility, the relationship of the Mother Goddess with nature, human beings and animals, and the belief in a goddess. In line with these findings, the second section explains the naming and figuring of the Mother Goddess by civilizations beginning with and following the native peoples of Anatolia, and the third section presents the differences among the makings, techniques, and positioning of the Mother Goddess figurines in time. The fourth and final section comprises the modern Turkish sculptors? Mother Goddess constructions and the evaluations of these constructions by matching them with the Mother Goddess figurines which are deemed as the origin of inspiration or similarity.Mother Goddess figurines show variations and permanence in Anatolian civilizations. These variations stem from the differences in makings, regions, positioning and period. The belief in Mother Goddess shows permanence in civilizations.These figurines which were shaped by a strong view of form have inevitably influenced the contemporary sculptors. It has been demonstrated by sample works that this belief object, which has existed for centuries, has been kept alive by the sculpture artists living on the same geography, even if not for the same purpose, and has been construed in the present-day art of sculpture.