Türk kaligrafi tarihi özelinde Etem Çalışkan

Abstract

Yazı topluluklar halinde yaşamanın sonucu olarak, ihtiyaçlar doğrultusunda ortaya çıkmıştır. Tarihi boyunca, neredeyse bütün medeniyetler tarafından kabul edilmiş, kullanılmış ya da değişime uğratılmış olan yazı, zamanla iletişim amacının yanı sıra sanatsal yaklaşımların da en temel malzemelerinden biri halini almıştır. Osmanlı Döneminde Arap `elifbası` (alfabesi) olarak kullanılan ve 28 harften oluşan alfabe ile dönemin koşulları nedeniyle tasfir yapamayan halk, yazıya, sanatsal değerler yüklemiş ve hat sanatı'na (hüsn-i hatta) ulaşmıştır. Cumhuriyet'in ilanından sonra harf inkılabının kabulü ile latin harfleri kullanılarak, batı kültürlerinde var olan kaligrafi sanatına ulaşılmıştır. `Yazıya değer verme ve güzelleştirme` temelinde hat sanatı ile buluşan kaligrafi sanatı, hat sanatından etkilenmiş fakat disiplin bakımından farklılık göstermiştir. Doğumu harf inkılabı ile aynı yıla denk gelen ve ömrünü yazı sanatına adayan Etem Çalışkan, yüksek öğrenim yıllarından bugüne kadar üreten ve üretmeye devam eden usta bir isimdir. Cumhuriyet'in ilk yıllarında, güzel sanatlar alanında yazı eğitimini Türkiye'ye taşıyan ve Türk alfabesi ile kaligrafik eserler ortaya çıkaran Emin Barın'ın atölye öğrencisi ve asistanı olmuştur. `Geçmişten günümüze bütün önemli isimler, kayıplarının ardından değer bulmuştur.` görüşünden yola çıkılarak, kaligrafi sanatını tüm ustalığı ile yaşatan Etem Çalışkan'ı tarihe olan tanıklığı ve bu süreçteki deneyimleri ile bir bütün olarak ele almak ve ölümsüzleştirmek gerekliliği, bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır.Anahtar KelimelerYazı, Kaligrafi, Hat Sanatı, Tipografi, Elifba (Alfabe)

Writing has occurred in line with the requirements, as a result of living in communities. Writing, which has been accepted, used or changed by almost all of the civilizations through the history, has become one of the most basic materials of artistic approaches as well as communication purposes. During the Ottoman Period, the society who was not able to draw any depictions because of the period's conditions, using the Arabic `elifba` (alphabet) that has 28 letters, assigned an artistic value to writing and acquired `hüsn-i hat` (line art). With alphabet reform due to proclamation of the republic, which led to use of Latin alphabet, the calligraphy art that existed in western cultures has been attained. Calligraphic art met with line art, in terms of `cherishing and embellishing the writing`, influenced by line art but differed in disciplinary ways. The performers who lead in development of Turkish Calligraphy and add artistic value to writing are called `Calligraphy Artists`.Ethem Çalışkan, who was born at the same year with alphabet reform, devoted himself to calligraphy art, has produced and still continues to produce art since his higher education years. Ethem Çalışkan was a student and workshop assistant of Emin Barın who brought writing education in Fine Arts field to Turkey and produced calligraphic artworks by using Turkish alphabet, during the first years of the Republic. This study aims to eternalize Ethem Çalışkan who keeps calligraphy art alive with his mastery, and to emphasize his witnessing over history and his experiences during all this process, based on the view of `from past to present, all the major personalities are appreciated after their loss`.Anahtar KelimelerLettering, Calligraphy, Line Art, Typography, Alphabet