Değişen sahne olgusu ve mekan tasarımına etkileri

Abstract

Sahne mekânı, sahneleme olgusunun değişimi ile birlikte başlangıcından bugüne kadar çok çeşitli gelişim evrelerinden geçmiştir. Yirminci yüzyıla kadar bu gelişim ve değişim, tiyatro özelinde ve oyun metni çerçevesinde devam etmiştir. Atmosfer yaratmak ve mekânın değişimini sağlamak amaçlı dekor çözümlerinin gelişimi de sahneleme olgusuna bakışı değiştirmeye başlamış, sahne atmosferini yaratmada kullanılan öğelerin çeşitlenmesi, sabit-değişen öğeler arasında bütüncül bir tasarım yaklaşımın aranmasını zorunlu kılmıştır.Yirminci yüzyıl ile birlikte yaşanan gelişmeler bireyin yaşam algısını değiştirmiş, insana insanı, insan ile anlatan performans sahnelemeleri ortaya çıkmıştır. Buna bağlı olarak mekân algısı değişmiş ve sahneye koyulan performansların çeşitliliğinin artması, sahne tasarımında da yeni arayışların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Seyirciyle oyuncuyu yakınlaştırma arayışları, performans mekânını deneysel çalışmalar için birer laboratuvara dönüştürürken, mevcut veya yeni olası mekânlar, bu konuda denemeler yapmaya yönelik olarak kurgulanmıştır. Sahne ve mekânı, kullanıcılar tarafından deneyimlenmeye yönelik gerçekleştirilen her bir yeni denemeden ve de önceki deneyimlerden ilham almış, mekânsal yaratılar olarak yeni ve yeniden ortaya çıkartılmıştır. Bu bağlamda, sahneleme yönelişleri ile paralel olarak ilerleyen performans mekânındaki biçim arayışları, günümüzde de devam ederken, farklı performansların gerçekleşmesine imkân sağlayacak esneklikte sahne tasarımlarına olan ihtiyaç da artmıştır. Peter Brook tarafından dile getirilen `Her Yer Sahne` söylemi bu bağlamda performans mekânı ve de sahne tasarımı için çıkış oluşturacak önemli bir yaklaşım önermektedir. Sonuç olarak, çeşitlenen ve değişen performansları sahneleme arayışları, performans mekânlarına ilişkin katı biçim arayışlarını ortadan kaldırarak, mekânın farklılaşmasına ya da farklı şekillerdeki mekân tanımlarına açık olabilen esnek düşünce ve uygulamalara olanak tanır hale getirmiştir. Bu çerçevede ele alınan çalışma, başlangıcından günümüze sahnenin geçirdiği evrimi, sahneleme ve mekân tasarımı açısından değerlendirerek, deneyime dayalı çağdaş sahne mekânının yaratılmasına ilişkin tasarım girdilerini, disiplinler arası bir ele alışla sorgulayarak ortaya koymayı hedeflemektedir.Anahtar Kelimeler: Sahne Olgusu, Performans-Sahne İlişkisi, Esnek Sahne Tasarımı ve İnteraktif Sahne, Mekânsal Deneyim, İç Mekân Tasarımı.

Stage space has gone through various stages of development since its beginning. This development and change has continued as specific theater and leadership of the playbook until the twentieth century. The development of decor solutions that purposes to create Atmosphere and to provide the space changes have began to change the view to the staging concept. Also, diversification of the items which used to create the atmosphere of the scene have necessitated the search for a holistic design approach between the fixed-chanceable elements.Emerging developments with the 20. Century has changed life perception of the individual and performing arts have emerged that describes humans person to person. Increasing the diversity of the performances played on stage has caused the emergence of a new search in the stage design. Searches for gathering players with the audience have turned performance space into laboratory for experimental stage studies. Existing or potential spaces have been organized in order to experiments. Stage and its space have inspired from previous experiences and each new trial. In addition to this, Stage and its space has uncovered new and spatial re-creations. The search for forms that runs parallel orientation of staging in the performans space also continues today. For all that has also increased the need for flexible stage design which enable the realization of different performance. In this context, mentioned by Peter Brook `Everywhere is a stage` statement has recommended an important approach that will provide new stage design for performans space and stage design.Consequently, the search for diversifying and chancing performance staging has removed trials of strict form for performance space and it has made possible flexible thinking and practices that space differentiation or definition that can be open to space in different ways. Therefore, this study has aimed to put forth that the evolution of the stage with through evaluated in terms of staging and spatial design and also it is intented to give design data related to the creation of modern stage space based on experience as a question addressed by the interdisciplinary diversity since the beginning.Key Words: Stage Phenomenon, Performing Arts-Stage Relationships, Flexible Stage Design and Interactive Stage, Spatial Experience, Interior Design