Türkiye`nin arpa üretimini etkileyen faktörler (üretim fonksiyonu)

Abstract

35 ÖZET Arpa üretimine etkili olan değişkenleri belirleme ve bu değişkenler yardımıyla hasattan mümkün olduğu kadar erken ve kolay üretim tahmininde kullanılabilecek bir denklem geliş tirme amacı ile yapılan bu çalışmada Devlet İstatistik Enstitü sü* nün 1980 arpa üretimi verilerini iller itibariyle ele alarak Coob-Douglas üretim fonksiyonu benzeri ve doğrusal model de nenmiştir. Doğrusal modellerin hepsi istatistiksel olarak an lamlı çıkmasına rağmen gerçeğe uymadıkları için geçersiz sayıl dılar. Bunun nedeni negatif üretimin anlamsızlığıdır. Tek açıklayıcı değişkenli Coob-Douglas üretim fonksiyonu benzeri modelinde ekim alanı üretimin % 87,28* ini açıklamaktadır. Bu gün Türkiye'de tarım yapılabilecek alanlar son sınırına ulaşmıştır. Böylece ekim alanını artırman ancak nadasa bırakılan arazının azaltılması ile mümkündür. İstatistiklere göre Türkiye* de nadasa bırakılan arazi miktarı her yıl yaklaşık 8,5 milyon hek tar olup, bu büyük araziden bazı hayvan otlatmaları dışında hiç bir şekilde yararlanılmamaktadır. Nadastan çiftçinin beklediği toprağı bir yıl dinlendirerek gerek su gerekse besin maddeleri açısından takviyesini sağlamaktır. Sulama ve gübreleme ile na- dastopraklarının büyük bir kısmı ekime alınabilir. Arpa üretiminde etkili olacağı düşünülen meteorolojik değişkenler modellere dahil edilerek, yıllık ortalama nisbi nem ve yıllık ortalama sıcaklığın en çok etkili olduğu saptandı. Genelde yağışlar az anlamlı ve anlamsız değişken çıktılar.36 Denenen 8. logaritmik model en uygun model çıkmıştır. Y ~3. 55346 -V 0.86964 + 0.09256v -V 0.05928^ xl x2 3 4- 0.16918^ ¦.*- 0.44103 x4 x8 Modeldeki üretimin % 97.77* sini açıklamaktadır. Denklem den görüldüğü gibi açıklayıcı değişkenlerde açıklanan değişken arasında doğrusal bir ilişki vardır. Başka bir değişle arpa ü retirai için ekim alanı, kullanılan gübre, kullanılan ilâç, kul lanılan traktör sayısı ve yıllık yağışı artırmak üretimde artış meydana get irecektir. Gerçekten üretim modern girdilerin arttı rılması ile artar. Bu girdiler genellikle sulama, gübreleme, makineleşme, tarımsal araç ve gereç kullanımı, iyi ve üstün nite likli tohumluk ve damızlık ile tarımsal mücadele ilaçlarıdır.