Antakya tarihi ticaret merkezi mekansal yapı değişim ve gelişim sürecinin kent ticaret merkezi planlamasına etkinliği

Abstract

ÖZET Antakya Tarihi Ticaret Merkezi Mekansal Yapı Eeğişim ve G-elişim Sürecinin Kent Ticaret Merkezi Planlamasına Etkinliği, konulu M.S. dereceli Yüksek Lisans Tezi, 3-azi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Belge Planlama Anabilim Balında, Nevin Turgut tarafından Mart-1986'da hazırlanmıştır..Ticaret eyleminin kentsel mekana bağlı, diğer eylemler le olan zorunlu ilişkisi, ticari mekanların aynı kentsel mekanda toplanma zorunluluğunu getirmiş ve ticaret merkez lerini oluşturmuştur. 3u çalışmada, ticaret merkezinin mekansal yapısının değişim süreci ile bu değişimi belirleyen toplumsal yapı arasındaki nedensellik (Neden-Sonuç) ilişkileri, tarih sel perspektivde incelenmiştir. Amaç; planlama kararları nın hazırlanması aşamasında, elde edilen bu verileri kul lanmaktır. İkincil olarak, tarihsel analiz yoluyla, toplumsal yapı değişim kaynaklarını saptamak ve bu tarihsel analizde hipotetik bir metot kullanmak amaçlanmıştır. Anadolu kentlerinin, tarihsel gelişim sürecindeki yapı sal değişimini inceleyen sosyo-morfolojik içerikli çalışma lar sınırlıdır. Antakya Kentinde, kuruluşundan günümüze değin süren 2500 yıllık dönemde aralıksız o turulmuş tur. -m-Ayrıca Osmanlı-Türk Dönemi, yönetsel kademelenmede, Antakya 'Sancak Merkezi' (Ticaret Kenti) olmuştur. Bu özelliklerin den dolayı Antakya, çalışmada örnek kent seçilmiştir. Kentlerin tarihsel gelişiminin araştırılmasında, en önemli sorun yeterli ve doğru bilgi bulma güçlüğüdür. Bu araştırmada, kapsanan dönemin çok uzun ve kaynakların dağı nık olması nedeniyle; Antakya'nın, kuruluşundan Osmanlıla ra kadarki döneminde, daha özgün kaynakları kullanan araş tırmacıların değerlendirmelerinde^, yeni bir senteze gitme denenmiştir. Antakya'nın Osmanlılardan günümüze kadarki döneminde özgün ve ilk kaynaklardan incelemeler ve yerinde gözlemlerden faydalanılmış tır. Araştırmada, yer seçim kriterleri ve kentsel fonksiyon ların özdeşleştirilmesi bulgularının, ticaret merkezi plan lama kararlarının hazırlanması aşamasında veri olarak kul lanılmak amacı ile matrisler halinde düzenlenmesi denen miştir.

ABSTRACT The thesis the topic, `The Effectiveness of Spatial Structural Chance and Development Period of the Histori cal Trade Center of Antakya in the Urban Trade Planning,` is written 'by Nevin Turgut in Karch-1986, for the degree of Master of Science (M.S.) in Urban and Regional Plan ning Department' of Gazi University, Institute of Natural.and Applied Sciences. The conditional relation of the trade with other activities that related to urban spaces is caused to grouped the trade spaces at the same urban region and developed trade centers. In this study, the relation between the developing process of the spatial structure that caused this deve lopment uis examined in the historical perspective. The aim is, to use the obtained datum in the prepa ration phase of the planning decisions in urban center planning. Secondly, by the historical analysis, to determine the social structural development sources and to use a hypothetical method for this historical analysis, is aimed. The socio-morphological studies that examined the structural development in the historical development of Anatolian cities are limited. In Antakya, from the foundation, in the 2500 years living period, the sett lement have continued without anv cut off. V/ithin, ithad been 'Sancak Kerkezi' in Ottoman-Turk period. Thus Antakya is studied as a model city. Tne most important difficulty in the historical analysis of cities is, to find true and sufficient knowledge. In the study, because of too lone- searching period and different sources, the primary sources about the period from the beginning- up to Ottomans haven' t be found. Thus, a new way of synthesising is tried, from the evaluations of the writers who had used primary sources at the past. Investigations and observations at its place are done by using the primary and sources for r Antakya from the period of Ottomans up to now. In the study, the identified forms of the historical analysis (dimension of period) land use criteria, and the relations urban functions are presented as matrices in order to be used as datum easily in the phase of preparing the planning decisions of trade center.