Diyarbakır sur içi evlerinin ekolojik yönden incelenmesi

Abstract

DİYARBAKIR SUR İÇİ EVLERİNİN EKOLOJİK YÖNDEN İNCELENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Nurtekin ÖZEN GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ŞUBAT 1999 ÖZET Artan dünya nüfusuyla birlikte tüketimin de artması yenilenmeyen kaynakları sürekli azaltmaktadır. Endüstrileşmeyle birlikte çevre kirliliğinin ortaya çıkması ve 70'lerde enerji krizinin yaşanmasıyla dünya devletleri yeni anlayışlara yönelmişlerdir. Endüstrileşme sonrası yanlış teknoloji kullanımı ve üretim politikalarıyla doğanın sömürülmesi hız kazanmış, nüfusun fazlalaşmasıyla da bu sömürü daha geniş alanlara yayılmıştır. Giderek tüketime dayalı bir düşüncenin oluşması, yani rantın artmasıyla insanlar doğaya ve diğer canlılara karşı daha da duyarsızlaşmalardır. Çevreye zarar veren yapı malzemelerinin üretilmesi, konutların tasarımında iklimin, rüzgarın, topografyanın ve en önemlisi sosyal yaşamın arka plana itilmesi gibi çevre kirliliğini oluşturan etkenler mimarlık alanını doğrudan etkilemiştir. Bunun sonucunda diğer bilim dallarında olduğu gibi mimaride de kirliliği önlemek, doğal dengeyi korumak amacıyla alternatif enerji kaynaklarını araştırmak, kullanmak ve doğayla uyumlu yapılaşmalar önermek yönünde çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.Diyarbakır sur içinde kalan evlerin geleneksel mimariye, iklime, toplumsal yapıya göre tasarlanmaları, doğayla iç içe ve uyumlu olmaları, evlerin ekolojik açıdan incelenerek ilgili bir çalışma yapılmasına neden olmuştur. Birinci bölümde problemin tanımı, amacı, önemi, varsayımlar, sınırları ve yöntemi belirlenmiştir. İkinci bölümde ekoloji kavramının tanımı, önemi, ortaya çıkışı ve Dünyadaki ve Türkiye'deki yeri anlatılmıştır. Üçüncü bölümde Diyarbakır'ın coğrafi ve iklimsel özellikleri açıklanmıştır. Dördüncü bölümde Diyarbakır evlerinin ekolojik kriterler açısından (malzeme, iklim, enerji, toplumsal durum, atıklar, vb.) incelenmesi yapılmıştır. Beşinci bölümde örnek çalışmalar yer almış, altıncı bölümde ise sonuç ve önerilere yer verilmiştir. Bilim Kodu : 601.01.00 Anahtar Kelimeler : Ekolojik Mimarlık, Diyarbakır Sur içi, Ekolojik Tasarım Kriterleri, Bio Klimatik Konutlar Sayfa Adedi : 106 Tez Yöneticisi : Doç. Dr. Demet IRKL1

ECOLOGICAL ANALYSIS OF HOUSES IN DİYARBAKIR CITADEL (M.Sc.Thesis) Nurtekin ÖZEN GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY February 1999 ABSTRACT Increase of consumption as a result of increase of population of the world has decreased continuously all resources which have not been renewable. Emergence of environmental pollution caused by industrialisation and energy crisis in 70's have directed many countries to look for new concepts. Exploitation of nature by application of improper technologies after the industrialisation has gained acceleration, and it has expanded to wider areas by the increase of population. Gradual increase in consumption dependent consciousness, directed people to be more insensitive towards nature and other living beings. Production and use which building materials which damage the environment and ignoring the factors which create environmental pollution like effectes climate, wind, topography and most all social life in the design process have effected architecture directly. As is in other branches of science, studies have been carried out in the manner to prevent pollution also in the architecture, to investigate and use alternative energy resources to preserve the natural balance and to construct buildings in harmony with the nature.IV The historical buildings, settled within the ancient city walls of Diyarbakır, had been designed according to the traditional architecture, climate, social structure, and these buildings are interactive and compatible with the nature have constituted the main reason to study on the subject. In Chapter I; description, purpose and importance of the problem, hypotheses, and methods have been specified. Chapter II; definition, importence, emergence of concept of ecology and its importance in the World and Turkey have been indicated Chapter III; Geographical and climatic characteristics of Diyarbakır have been described. Chapter IV; significance of Diyarbakır houses in terms of ecological criteria (material, energy, social status, wastes, etc.) has been revealed. ChapterV; case studies have been given. In the last chapter however, conclusion and proposals have been included. Science code: 601.01.00 Key Words : Ecological Architecture, Diyarbakır Citadel, Ecological Design Criteria, Bio-Climatic Dwellings Page number : 1 06 Adviser : Assoc. Prof. Dr. Demet IRKLI