Kentsel büyüme ve yerel iklim değişikliği Bursa örneği

Abstract

Günümüzde, kentsel büyüme ve yayılma, insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının artışına neden olan faktörler arasında gösterilmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, Bursa Kentinin 1984-2014 yılları arasındaki mekânsal gelişiminin, yerel iklim değişikliği üzerinde etkili olup olmadığını ortaya koymaktır. Uydu görüntüleri ve iklim parametreleri bu çalışmanın temel veri kaynaklarıdır. Arazi kullanımı/örtüsü değişiminin belirlenmesi için Bursa Kenti 1984-1995-2003-2014 yıllarına ait Landsat 5 TM ve Landsat 8 OLI uydu görüntülerinden yararlanılmıştır. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün Bursa İli içinde yer alan 3 meteoroloji istasyonunda (kentsel, kırsal ve yarı kentsel) 1985-2014 döneminde ölçülen iklim parametreleri (ortalama, maksimum, minimum hava sıcaklıkları ve yüzde nispi nem) çalışmada kullanılmıştır. İklim parametrelerinin analizi ve değerlendirmesi Eşli Örneklemler t-Testi kullanılarak yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, 1984-2014 yılları arasında kent nüfusu iki buçuk kat artarken kent yerleşim alanı altı kat büyümüştür. Kentsel alanın büyümesi ile orman ve tarım alanlarında azalma olmuştur. Holdern modeli uygulaması sonucunda, 1995-2003 dönemindeki büyümenin %65,5 oranında kentin yayılmasından kaynaklandığı saptanmıştır. Aynı dönemde yerel iklim parametrelerinden ortalama aylık minimum sıcaklıklarda 1,36 °C artış izlenmiştir. Bu değişimde Bursa Ovası'nın kentsel gelişmeye açılmasının önemli bir payı olduğu söylenebilir. Sonuç olarak bu çalışma, yerel iklim değişiminde bir yandan kentsel büyümenin ve yayılmanın etkili olduğunu ortaya koyarken diğer yandan da mekânsal planlama kararlarının bu süreçteki rolüne dikkat çekmektedir.

Today, urban growth and sprawl are cited among the factors causing the increase of human-induced greenhouse gas emission. Within this framework, the purpose of the study is to determine whether the spatial development of Bursa City between 1984 and 2014 has an effect on local climate change or not. Satellite images and climatic parameters were the data sources used in the study. Landsat 5 TM and Landsat 8 OLI satellite images of Bursa City pertaining to 1984-1995-2003-2014 were employed for the determination of the change of land use/land cover. The climatic parameters of the General Directorate of Meteorology (average, maximum and minimum air temperatures and the percentage of relative humidity), measured at 3 meteorological stations (urban, rural and semi-urban) located within the Bursa Provinc the during 1985-2014 compose the data sources of the study. The analysis and evaluation of the climate parameters were made by using Paired Samples t- Test. According to the results obtained from the study, the urban settlement grew sixfold between 1984 and 2014 while the urban population revealed an increase of two and a half. With the growth of the urban area, a reduction occurred in forests and agricultural land. As a result of the application of the Holdern model, it was determined that the growth during 1995-2003 stemmed from the 65% urban sprawl. During the same period, an increase of 1.36°C in monthly minimum temperatures was observed from the local climate parameters. It may be said that the opening of the Bursa Plain to urban development has played a major role in this change. In conclusion, this study suggests on the one hand that urban growth has an effect on local climate change and, on the other hand that it draws attention to the role of spatial planning decisions in this process.