Ambalaj atıkları yönetiminde eğitim ve sosyal sorumluluk projelerinin rolü: Afyonkarahisar örneği

Abstract

Tüketilen her madde doğaya atık olarak geri dönmekte iken atıkların belirli bir düzen içerisinde ve maksimum ölçüde tekrar kullanılması büyük önem arz etmektedir. Minimum atık üretme ile başlayarak, ürettiği atığı uygun şekilde kaynağında ayırıp bertaraf etmek için insanların üzerine düşeni yapması, oluşturulacak bilinç ve duyarlılık ile doğrudan ilgilidir. Söz konusu bilinç ve duyarlılığın temelleri uygulamaya konulacak eğitim ve sosyal sorumluluk projeleri ile oluşturulur. Buradan hareketle bu çalışmada verilecek eğitimlerin ve uygulamaya konulacak sosyal sorumluluk projelerinin, bireylerin geri dönüşüme katkılarını ne yönde ve ne derece etkilediği araştırılmıştır. Bu kapsamda örnek il Afyonkarahisar'ın atık yönetim planı incelenmiş, atık yönetim planı çerçevesinde düzenlenen eğitimlerin öncesi ve sonrasında lisanslı ambalaj atığı toplama ayırma tesislerince geri dönüşüm sürecine sokulan atık miktarları irdelenmiştir. Afyonkarahisar ilinin tamamı için oluşturulmuş atık yönetim planı incelenmiş ancak çalışma pilot ölçekte seçilen üç mahallede verilen eğitimler, düzenlenen sosyal sorumluluk projeleri ve toplanan atıklar ile yapılmıştır. Sonuç olarak düzenlenen eğitim ve sosyal sorumluluk projelerinin ardından her üç mahalleden kişi başına toplanan ambalaj atığı miktarında da gözle görülür oranda artış gerçekleşmiştir. Ayrıca bu artışın mahallelerin eğitim ve sosyoekonomik yapısına bağlı olarak farklı oranlarda gerçekleştiği görülmüştür. Özellikle gelir düzeyi düşük bölgelerde toplanan atık miktarındaki artış diğer bölgelerin önüne geçmiştir. Bu durumun oluşan çevre bilinci ve duyarlılığından daha çok eğitimlerde aktarılan yasal yükümlülüklerin ve müeyyidelerin etkileri ile gerçekleştiği sonucuna varılmıştır.

The maximum reuse and recycling of wastes is very important since all the consumed materials are turned back to nature mostly in the form of waste. Therefore, responsibility of people beginning with the minimum waste generation and dispose of the waste produced in its own proper source are directly related to consciousness and sensitivity to be created. It is built on education and social responsibility projects that will be applied on the basis of consciousness and sensitivity. From this point of view, it was researched to what extent the trainings to be given in this study and the social responsibility projects to put into practice affected the amount of packaging wastes recycled. To this aim, the amount of wastes introduced into the recycling process in licensed packaging wastecollection and separation facilities before and after the trainings organized within the framework of the waste management plan were examined. Three pilot districts in Afyonkarahisar were selected as pilot areas according to their socioeconomical levels to differentiate the effect of trainings given. As a result, there has been a noticeable increase in the amount of packaging waste collected per capita from all three districts following the training and social responsibility projects. It was also found that this increase occurred at different rates depending on the educational and socioeconomic structure of the neighborhoods. Especially in areas with low income levels, the increase in the amount of waste collected has preceded other regions. It has been deduced that this situation occurs with the effects of legal obligations and legal sanctions transferred in educations rather than environmental awareness and sensitivity.