Mobilya sanayinin yeniden yapılanması ve mekansal sonuçları; Ankara örneği

Abstract

Düşük teknolojili ve işgücü yoğun kültür sanayilerinden biri olan mobilya sektörü, büyüme ve gelişmenin yanı sıra, ticareti canlandırmasıyla da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde ön plana çıkmaktadır. Bu sektörün sık sık düşük ücretler, becerisiz işler ve çok çalıştıran işyerlerinin olduğu bir sektör olarak anılmasına rağmen, bugün birçok ülkede yeni teknolojilerle hızla büyüyen ve çok fazla kazançlı istihdam fırsatları sağlayan, beceri ve ücretleri yükselten üretim alanları olduğu görülmektedir. Mobilya sektörünün en çarpıcı özellikleri ağ tipi örgütlenmesi, üreticilerin yığılma alanlarının yaygınlığı, uluslararası fason iş verme ve üretim paylaşma anlaşmalarına konu olmalarıdır. Bu özellikleriyle mobilya sektörü sanayi alanları içindeki ve arasındaki yeniden yapılanma süreçlerinde ön plana çıkmakta, yerel ekonomik gelişmenin en temel sektörlerinden biri olarak işlev görmektedir. Mobilya sektörü, iletişim ve ulaşım alanındaki gelişmeler ile bilgisayar destekli üretim sisteminin (yeni üretim teknolojilerinin) etkisiyle hızla küreselleşmektedir. Bu dönemde mobilya sektörünün rutin üretimleri ağırlıkla gelişmekte olan ülkelere kaymakta, tasarım ağırlıklı katma değeri yüksek üretim kesimleri ise gelişmiş ülkelerde yeni teknolojilere yapılan yatırımlarla niş pazarlara yönelik olarak gerçekleşmektedir. Gelişmekte olan ülkeler gelişmiş ülkelerin üretimlerini kaydırma sürecinden daha fazla pay kapabilmek adına ihracat ağırlıklı üretim ve tasarıma yönelmekte, teknolojiye yatırım yaparak ve üretim altyapılarını geliştirerek yeniden yapılanma sürecine girmektedir. Bu çalışma, 2000 yılı sonrası yeni teknolojilerin hızla girdiği Ankara Mobilya Sektöründe yaşanan yeniden yapılanmanın yapısal ve mekansal özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak Ankara İl bütününde 2015 yılı Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü verilerinden hareketle firmalara ilişkin bilgiler toplanmış, firmalarla anket çalışması yapılmıştır. Anket sonuçları SPSS yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda Ankara Mobilya Sektöründe yeni teknolojilerin üretim organizasyonuna, işgücü süreçlerine, işgücü pazarına olan etkileri mekansal etkileriyle birlikte ortaya konulmaktadır. Bu etkiler gelişmiş ülke örnekleriyle kıyaslandığında var olan sosyal, ekonomik ve kurumsal yapı nedeniyle önemli farklılıklar göstermektedir. Benzer çalışmaların artması, gelişmekte olan ülkelerde yeniden yapılanma sürecinin üretim organizasyonu, işgücü süreçleri, işgücü pazarı ve firma yer seçimine etkileri üzerinde genel sonuçlar çıkarmaya ve kent mekanının dinamiklerini anlamamıza katkı sağlayacaktır.

The furniture industry, which is one of the low-tech and labor intensive cultural industries, stands out in the developed and developing countries with its growth and development as well as stimulating trade. Although this sector is often referred to as a sector with low wages, incompetent jobs and hard-working workplaces, it is now seen that in many countries there are production areas that are rapidly growing with new technologies and providing very lucrative employment opportunities, raising skills and wages. The most striking features of the furniture sector are network organization, the prevalence of the agglomeration areas of the producers, and their being subject to international contracting and production sharing agreements. With these features, the furniture sector comes to the forefront in the restructuring processes within and between industrial areas and functions as one of the most basic sectors of local economic development. The furniture sector is rapidly globalizing due to the developments in the field of communication and transportation and the effect of computer-aided manufacturing system (new production technologies). In this period, the routine production of the furniture sector shifts heavily to the developing countries, while the production-oriented production segments with high added value are realized in niche markets through investments in new technologies in developed countries. Developing countries are turning to export-oriented production and design, investing in technology and developing their production infrastructures in order to gain more shares from the shifting of the production of developed countries. This study aims to reveal the structural and spatial characteristics of the restructuring in the Ankara Furniture Sector, where new technologies have entered rapidly after 2000. For this purpose, information was collected from the Provincial Directorate of Science, Industry and Technology in Ankara Province in 2015 and surveys were conducted with companies. As a result of this study, the effects of new technologies on production organization, labor processes and labor market in Ankara Furniture Sector are put forward together with their spatial effects. When compared with developed countries, these effects show significant differences due to the existing social, economic and institutional structure. The increase in similar studies will contribute to the general conclusions on the effects of the restructuring process in developing countries on production organization, labor processes, labor market and firm location selection and to understand the dynamics of urban space.