Toplu taşım sistemlerinin kentsel yaşam kalitesine etkisi: Istanbul Kadıköy - Kartal metro örneği

Abstract

Son yıllarda önemi artan ve çok yönlü bir kavram olan yaşam kalitesi, birçok disiplin dalıyla etkileşim içinde olmakla beraber şehir planlama disiplininde de sıklıkla incelenen konulardan biridir. Bu çalışmanın amacı, kentsel yaşam kalitesini şehir planlama disipliniyle bağlantılı olarak, kentlerin temel fonksiyonlarından ulaşım açısından değerlendirmektir. Kentsel yaşam kalitesinin ulaşım yönüyle değerlendirmesi, sürdürülebilir ulaşım sistemlerinden Kadıköy-Kartal Metro örneği üzerinde yaşam kalitesinin nesnel ve öznel göstergeleri kapsamında yapılmaktadır. Kentsel yaşam kalitesinin nesnel göstergeleri içinde seyahat süresi, erişim süresi ve mesafesi; öznel göstergeleri içinde ise ulaşım türüne dair konfor, ulaşılabilirlik, erişilebilirlik, güvenlik, seyahat süresi, müşteri hizmetleri, bilgi edinme ve çevresel etkilerden memnuniyet incelenmektedir. Çalışmada, Kadıköy-Kartal Metro Hattının kentsel yaşam kalitesine etkisini belirlemek için hattın Kadıköy, Ayrılık Çeşme ve Kartal istasyonlarında literatürdeki örnek çalışmalar incelenerek belirlenen örneklem büyüklüğünde anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Örneklemin istasyonlara dağılımında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım A.Ş. metro kullanıcı istatistiklerinden faydalanılmıştır. Anket çalışması ile metro hattının, kentsel yaşam kalitesinin nesnel ulaşım göstergelerinden; seyahat süresi, ulaşım çeşitliliği, erişim türleri, erişim süresi ve mesafesi açısından olumlu yönde katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Metro hattı işletilmeye başlandıktan sonra Kadıköy Kartal yönünde metroyla yapılan seyahatlerle aynı güzergâhta diğer ulaşım türleriyle yapılan seyahat sürelerinin yaklaşık yarım saat fark ettiği elde edilen önemli sonuçlardan biridir. Memnuniyet değerlendirmelerinde ise yine kentsel yaşam kalitesinin öznel ulaşım göstergelerinden seyahat süresinden memnuniyet dikkat çekici bulunmuştur.

The quality of life, which is a multifaceted concept gaining more importance in recent years, is a multidisciplinary concept and, in particular it is a commonly examined subject in city planning. The main purpose of this study is to evaluate the quality of life in the city relevant, in terms of transportation which is one of the basic functions of cities. Evaluation of urban life quality regarding transportation is conducted through Kadıköy-Kartal Metro, which is an example of sustainable transportation systems, considering objective and subjective indicators of life quality. Some objective urban quality of life indicators are travel time, access time and distance, and some subjective indicators are levels of satisfaction from comfort depending on the type of transportation, accessability, safety, travel time, customer services, information and of environmental factors. In the study, in order to determine the effect of Kadıköy-Kartal Metro line on urban life quality, the method of questionnaire was designed by considering the sample studies in the literature and conducted in Kadıköy, Ayrılık Çeşme and Kartal stations. In the distribution of samples to stations, the metro user statistics from Istanbul Metropolitan Municipality Ulaşım A.Ş. were used. With this questionnaire, it was concluded that the metro line has a positive effect on urban life quality in terms of the following objective transportation indicators; travel time, diversity of transportation types, accessibility types, accessibility time and distance. Another important result is that after metro line is active, the travel time in Kadıköy Kartal direction decreased about half an hour compared to other means of transportation. Moreover, with regard to subjective quality of life indicators, the level of satisfaction from travel time is remarkable.