Yangın geçirmiş tarihi yapılarda rekonstrüksiyon projelerinin değerlendirilmesi; Üsküdar ilçesi örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacı yangınlar nedeniyle yok olan tescilli kültür varlıklarınailişkin Koruma Kurulları tarafından onaylanan rekonstrüksiyon projelerinin Kültürve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun Taşınmaz Kültür VarlıklarınınGruplandırılması, Bakım ve Onarımları'na ilişkin 05.11.1999 tarih ve 660 sayılı ilkekararı doğrultusunda değerlendirilmesidir.Çalışmada yapılan ayrıntılı tespitler ve geliştirilen öneriler İstanbul ili, Üsküdarilçesinde 1950'lerden sonra yangın geçirmiş tarihi yapılar ile sınırlandırılmıştır.Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın amacı,kapsamı ve yöntemi anlatılmıştır. İkinci bölümde mimari miras kavramından veçağdaş koruma anlayışı çerçevesinde gelişen mimari mirası koruma teknikleriüzerinde durulmuştur. Bu tekniklerden biri olan rekonstrüksiyon tekniğinin Dünyadave Türkiye'de ortaya çıkışı ve uygulama alanlarından bahsedilmiştir. Üçüncübölümde; İstanbul'da Osmanlı Döneminden itibaren yangına yol açan ve yangınlamücadeleyi güçleştiren sebepler araştırılmıştır. Yangınları önlemek için alınan yasalönlemler ve yangın sonrası imar hareketleri üzerinde durulmuştur. Dördüncübölümde ise; alan çalışması kapsamında Üsküdar ve sosyal durumundan bahsedilmiş,Üsküdar'da yangın geçiren yapılara ilişkin yangın raporları değerlendirilmiştir.Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulunun kurulduğu 1951 yılı sonrasıÜsküdar'da yangın geçirmiş tarihi yapılar incelenerek, bu yapıların; il, ilçe, mahalle,cadde/sokak, pafta, ada, parsel, tescil kararı tarihi ve sayısı, koruma grubu, tapudakiniteliği, mülkiyeti, özgün işlevi, yangın geçirdiği tarihi, yangın nedeni, varsa onaylıprojelerinin neler olduğu, rekonstrüksiyon projesi onay tarihi, bu projedeki işlevineilişkin veriler saptanmıştır. Rekonstrüksiyon projesi onaylanan yapıların envanterfişleri oluşturularak rekonstrüksiyon projelerinin özgün yapı ile karşılaştırmalıdeğerlendirilmesi yapılmıştır. Beşinci bölümde ise sonuç ve önerilere ayrılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tarihi Eser, Mimari Miras, Rekonstrüksiyon/YenidenYapım, Özgüne Uygunluk, Yangın, Üsküdar.

The purpose of this study is evaluation of the reconstruction projects forhistorical buildings exposed to fire, which are approved by the Registered CulturalAssetspreservation Boards in the light of the principle decision of Cultural andNatural Assets Preservation High Council, Grouping and Maintenance of ImmovableCultural Assets dated 05.11.1999 with the number 660.Detailed evaluations and recommendations made in the study are limited withthe historical buildings that have been exposed to fire after 1950s in the city ofIstanbul, Üsküdar District. The study consists of five main sections. In the firstsection, the purpose, the scope and the method of the study have been provided. Inthe second section, preservations of architectural heritage techniques with thearchitectural heritage concept and modern preservation concept have been explained.The reconstruction technique, which is one of these techniques, its emergence in theworld and in Turkey, and its applications have been mentioned. In the third section,the reasons that led to fires and that made it difficult to fight with fire have beeninvestigated in Istanbul after the Ottoman Era. The legal measures that have beenenacted to prevent fires and the improvement measures after fires have beenemphasized in this section. In the fourth section, the district of Üsküdar and its socialstructure have been revealed in terms of field study, and the fire reports of thebuildings in Üsküdar have been evaluated. The historical buildings that have beenexposed to fires in Üsküdar after the year of 1951 have been examined whenProperty Antiquities and Monuments High Council established, and the districts,neighborhoods, streets/alleys, map sections, parcels, registration dates and numbers,preservation groups, qualifications in the title deed offices, ownerships, specificfunctions, dates of the fires, the reasons of the fires stated, the projects approved -ifany-, the approval dates of the reconstruction projects, and the functions in theprojects have been determined. The inventory receipts of the buildings whosereconstruction projects have been approved have been evaluated by comparing theseprojects with the original buildings. The fifth section have been reserved for theresults and recommendations. Key Words: Historical Building, Architectural Heritage, Reconstruction,Original Eligibility, Fire, Üsküdar