Kıyı yerleşimlerinde kentsel atıksu arıtma tesislerinin bütüncül bir yaklaşımla planlanması

Abstract

Kıyı alanları, sahip olduğu canlı ve cansız kaynak potensiyeline bağlı olarak özellikle son yüzyılda yoğun kentleşme, sanayi, ulaştırma, turizm gibi ekonomik ve toplumsal faaliyetler için çekici hale gelmeye başlamıştır. Özellikle kentsel atıksu ve tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan organik madde ve besin maddesi (azot, fosfor) girdileri, kıyı sularında doğal ekolojik özelliklerin aşırı değişimi ve yoğun plankton üretimine kadar varan ötrofikasyon probleminin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Benzer şekilde birbirleriyle ekolojik anlamda çatışma içerisinde bulunan farklı sektörlerin faaliyet gösterdiği ülkemiz Akdeniz ve Ege Denizi kıyı alanları da ötrofikasyon tehdidi altındadır. Bu kapsamda kentsel faaliyetler sonucunda oluşan atıksuların ekosistem yaklaşımlı yönetimi karar verici ve uygulayıcılar için giderek daha büyük önem kazanmaktadır. Bu sürecin en önemli aşamalarından birisi de AB `Kentsel Atıksuların Arıtımı Direktifi (KAAD)`ne (91/271/EEC) paralel olarak 2006 yılı başında `Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (KAAY)` yürürlüğe girmesidir. Bu tez çalışmasının amacı, KAAY'a uygun olarak Akdeniz ve Ege Denizi kıyı alanlarının ötrofikasyona duyarlılıkları açısından `hassas` ve `az hassas su alanları` olarak sınıflandırılması ve bütüncül bir yaklaşımla alıcı ortamın ötrofikasyon hassasiyetine göre kıyı alanlarında en uygun ve sürdürülebilir kentsel atıksu arıtım yönetim modelinin oluşturulmasıdır.Tez çalışması kapsamında, öncelikle KAAY'ın uygulanmasına yönelik hassas ve az hassas alan belirleme metodolojisi geliştirilmiş ve bu metodoloji yoğun yerleşim ve turizm faaliyetlerine bağlı olarak kirlilik tehdidi altında bulunan Akdeniz ve Ege Denizi kıyılarımız için uygulanmıştır. Daha sonra bu alanlardaki yerleşimler için eşdeğer nüfuslar belirlenmiş, mevcut kentsel atıksu arıtımı tesislerinin (KAAT) yeterlilikleri incelenmiş ve yeni kurulması gereken KAAT'lar için en uygun kentsel atıksu arıtımı teknolojileri tanımlamıştır.

Due to the enormous increase of urbanization, industrialization and tourism activities in the last few decades, eutrophication risk has been gradually gaining more significance, especially for closed/semi closed bays of the Mediterranean and Agean Sea coastal waters of Turkey.In order to protect the marine environment from urbanization and other human activities, decision-makers and organizations involved with environmental management have recognized the necessity for implementation of sound pollution prevention measurement programs and development of realistic investment plans. Correspondingly, in Turkey, the `Urban Wastewater Treatment Regulation` based on the `Urban Wastewater Treatment Directive (91/271/EEC)` was put into effect in the beginning of 2006. According to the Directive, classification of aquatic environments with respect to their sensitivity to eutrophication is of crucial importance in planning urban wastewater treatment investments. In this context, this thesis aims to determine the risk of eutrophication on the coastal areas of coastal areas of Mediterreanean and Agean Sea by classifying them as sensitive and less sensitive areas and to suggest most optimum urban wastewater treatment technologies by taking into account Urban Wastewater Treatment Regulation. To achieve these aims, first of all, an evaluation methodology for the determination of sensitive/less sensitive areas based on eutrophication assessment was developed and then this methodology was apllied to classify Mediterranean Sea and Agean Sea coastal areas of Turkey. By applying this methodology, Mediterranean and Agean Sea coastal areas were evaluated according to their euthrophication risk and designated as sensitive/potential sensitive and less sensitive areas. Then, integrated urban wastewater treatment alternatives were developed by taking into account receiving water bodies characteristics and the treatment tecknogies as a whole.