Afganistan ve iran arasındaki ticari ve siyasi ilişkiler

Abstract

Asya kıtasının kalbine yakın Orta Asya'nın bir parçası olan Afganistan,Kıta'nın doğu ile batı ve kuzey ile güney arasında önemli geçiş noktasıdır. Orta Asyaülkelerin doğal gazı, petrolü ve elektriği Güneydoğu Hindistan boru hattıylaAfganistan üzerinden Pakistan, Hindistan ve uluslararası piyasalara aktarılmaktadır.Afganistan'ın Stratejik önemi, komşu ülkeleriyle mücadele etmesine nedenolmuştur. Bu çalışmada Afganistan'ın komşularından İran ile Ticari ve siyasiilişkileri incelenmiştir.11 Eylül 2001 tarihinde Dünya Ticaret Merkezine gerçekleştirilmiş olan terörsaldırılarından sonra ABD Afganistanı karşı askeri harekatı başlattı. Talibanrejiminin devrilmesinden sonra, Afganistan'deki yeni yönetim ülkenin kalkınması,ekonomik büyümesi, yeniden yapılandırılması ve muhtelif alanlarında reformlaryapmıştır. İran ekonomisi, büyük ölçüde petrole dayalıdır. İhracat gelirleri %80 petrolihracatından elde etmektedir. İran'in Irak ile 8 yıllık savaş aynı zamanda ABD veAvrupa Birliğin İran'a uygulanan ambargoları İran ekonomisine olumsuz etkilemiştir.2001'dan sonra Afganistan ve İran arasındaki ticari ilişkiler genişlemiştir.2016 yılında Hindistan, İran ve Afganistan arasında transit konusunda yapılanÇabahar Limanı analşmanın sonucunda, Afganistan denize çıkış alternatif yolubulmuştur.Etnik, tarihî, kültürel, ekonomik, güvenlik ve dış unsurlar, ABD, Pakistan veSuudi Arabistan, Afganistan ve İran arasındaki ilişkileri belirleyen unsurlardır.Ayrıca, su ve sınır problemi Afganistan ve İran arasındaki ilişkilere olumsuzetkilemiştir. İran, etnik ve kültürel faktörlerden yararlanarak Afganistan'da nüfuzalanı genişletmiştir.Anahtar Kelimeler: Afganistan, İran, Genel Ekonomi, Afganistan Dış Ticareti,Afganistan Siyasi İlişkiler.

Afghanistan is a country in the southern part of Central Asia in which is animportant transit route between the East and the West, the North and the South.Natural gas, oil and electricity of the Central Asian countries energy resources aretransfered to Pakistan, India and international markets via Afghanistan. This ischiefly took places through the Southeastern Indian pipeline.The strategic importance of Afghanistan has led to its struggle withneighboring countries in its history. This study explores Afghanistan and Iran'seconomic and political structures leading to its commercial and political relationsbetween them.After the terrorist attacks on the World Trade Center on 11 September 2001 inNew York, the US launched a military operation against Afghanistan. After theoverthrow of the Taliban regime, the country's development, economic growth,restructuring and reforms in various fields were made under the new management ofAfghanistan.Iranian economy is largely based on energy related exports revenues. Energyplays almost 80 percent in Iran's economy. Iran's economy is effected negatively bythe US and the EU sanctions in recent years. After 2001, trade relations betweenAfghanistan and Iran expanded moderately compare to previous years. In 2016,India, Iran and Afghanistan, as a result of the transit route of the port of Chabahar,Afghanistan has an opportunity to find an alternative route to the open sea.Iran and Afghanistan relations are under the influence of ethnic, historical,cultural, economic, security and external elements. As an external factors whicheffects Afghanistan relations can be named as the USA, Pakistan and Saudi Arabia.Water and border security issues playing negative effects among the relationsbetween both countries.Keywords: Afghanistan, Iran, General Economy, Afghanistan Foreign Trade,Afghanistan Political Relations.