Michael J. Sandel`in İktisadi Adalet Teorisinin modern toplumda uygulanabilirliğinin araştırılması

Abstract

Hangi din ve millete, hangi inanç ve doktrine sahip olursa olsun her insanın adalete olan ihtiyacı en hayati ve vazgeçilmez ihtiyaçlarının başında gelir. Bu özelliği nedeniyle adalet ilkesi evrensel bir nitelik kazanmış ve tarih boyunca içeriği ve nasıl elde edileceği hakkında bitmez tükenmez doktrin ve teorilere konu olmuştur. Antik Yunanda Platon ve Aristoteles, Roma döneminde Ulpian ve Augustinus, Orta Çağ'da Thomas Hobbes, İslam dünyasında Farabi ve İbn Miskeveyh ve diğerleri, Yakın Çağ'da Immanuel Kant, John Locke, Jeremy Bentham ve John S. Mill ve son olarak günümüzde John Rawls ve Sandel gibi birçok filozof ve düşünür adalet ilkesi üzerine çalışmışlar, detaylı ve kapsamlı öğretiler geliştirmişlerdir. Ancak hemen hepsinin, özellikle de adaletin tanımı, dayanağı ve kaynağı konusunda oldukça farklı düşündükleri de bir gerçektir. Doğal olarak her bir düşünür farklı bir motivasyon ve saikten hareket etmiştir. Bunlardan kimi refah ve zenginliği önemseyip adaleti refah içerisinde içerilmiş olarak görürken kimileri özgürlükte, kimileri de erdemde içerilmiş olarak görmüştür.Bu çalışmada ilk önce adaletin tanımı ve çeşitleri ve kapsamı üzerinde kısaca durulduktan sonra tarihi geri planı incelenecek ve bu bağlamda Eski Yunan ve İslam dünyasında adalet teorilerine değinilecektir. Daha sonra ise Yakın Çağ düşünürlerinden konu ile ilgili teoriler gözden geçirilecek ve en son olarak Sandel'in yaklaşımları ele alınacaktır.

No matter which religion, nationality, faith or doctrine people belong to, the need for justice is one of the most vital and indispensable needs of any person. Due to this feature, the principle of justice has gained a universal character and has been the subject of endless doctrines and theories about its content and how to achieve it throughout history.Many philosophers and thinkers such as Plato and Aristotle in Ancient Greece, Ulpian and Augustinus in the Roman period, Thomas Hobbes in the Middle Ages, Farabi and Ibn Miskeveyh in the Islamic world, Immanuel Kant, John Locke, Jeremy Bentham and John S. Mill in the Close Age and finally in the present time John Rawls and Sandel etc. have all worked on the principle of justice and have developed detailed and comprehensive teachings. However, it is a fact that almost all of them think quite differently about the definition, basis and source of justice. Naturally, each thinker has acted with a different incentive and motivation. While some of them attach importance to prosperity and wealth as they view justice embraced in prosperity, while others regard it as embraced in freedom and others as in virtue.In this study, firstly, after briefly focusing on the definition, types and scope of justice, its historical background will be examined and in this context, the theories of justice in Ancient Greek and Islamic world will be mentioned. Later, theories developed about the subject by the thinkers of the Middle Ages will be reviewed and finally Sandel's approaches will be discussed.