Resim sanatında mekân olgusu( Türk resim sanatında mekân açısından D grubu ressamları)

Abstract

Resim sanatının tarihi gelişimi incelendiğinde, mekân olgusu her dönemde karşımıza çıkmaktadır. Resim sanatında mekânın gelişiminin dönemlere göre farklı biçimlerde yorumlanmış olduğunu görmekteyiz. M.Ö. 4500'e kadar uzana Mısır medeniyetinde inanç ağırlıklı olan sanat yapıtlarındaki mekan olgusu Yunan sanatında farklı bir boyut alırken, Ortaçağda farklı bir boyuta kavuşmuştur. Rönesans sanatında mekân bilimselliğe doğru yol alırken Modern dönem sanatında ise mekân olgusu parlaklığını yitirmeye başlamıştır. Resimde mekân olgusu, resmin biçimsel anlamda ele alınabilecek bir özelliği olduğu kadar, belli düşünce ve bakış açıları ile ilişkisi bakımından da bir inceleme konusu olduğunu görmekteyiz. Sanat alnında önemli olduğunu düşündüğümüz `Mekân` olgusunu araştırmak ve bunu Türk resim sanatına Batı sanatının güncel akımlarını getiren D grubu ile ilişkilendirmenin önemli olacağı düşüncesinden hareketle gerçekleştirdiğimiz `Resim Sanatında Mekân Olgusu (Türk Resim Sanatında Mekân Açısından D grubu Ressamları)` adlı bu araştırma literatür taraması şeklinde yapılmıştır. Araştırma için görsel ve yazılı kaynaklardan elde edilen veriler kullanılmıştır. Araştırmanın temel hareket noktası sanatsal, sosyal, teknik, düşünsel v.b. etkenler paralelinde konuya yaklaşmak ve Türk Resim Sanatında D grubu ressamların eserlerini analiz ederek mekân yönünde değerlendirmektir. Bu araştırmayı gerçekleştirirken, tezin giriş bölümünde, problemin tanımı yapılmış, çalışmanın amacı, önemi, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde, kavramsal çerçeve bulunmaktadır. Burada Birnci alt başlık olarak olarak sanat ve mekân kavramaları ele alınmış olup mekân olgusunun resim sanatındaki varoluş çabası incelenmiştir. İkinci alt başlıkta resim sanatında mekân kavramını etkileyen sanat elemanları ele alınıp resim sanatında mekân oluşumuna katkılarından söz edilmiştir. Üçüncü alt başlık oılarak resim sanatında mekân kavramını etkileyen sanat ilkelerinin açıklamaları yapılmıştır. Dördüncü alt başlıkta çalışmada resim sanatında mekân olgusunun tarihsel gelişimine genel olarak bakılmış olup dönemler itibariyle mekân olgunun oluşum çabaları incelenmiştir. Beşinci alt başlıkta batılılaşma döneminde Türk resim sanatında mekân olgusu irdelenerek kavramsal çerçeve dahilinde dünyada ve ülkemizde gelişen ekonomik, sosyo–kültürel ve endüstriyel gelişmeler doğrultusunda resim sanatında mekân olgusunun oluşumunda hazırlayıcı faktörler ele alınmıştır. Altıncı alt başlıkta çalışmanın ana problemi olan Türk Resim Sanatında kırılma noktası sayılan batılılaşma dönemi faaiyetleri sonucu kurulan sanat hareketlerinden D grubu ressamlarının mekân açısından eserleri incelenerek ele alınmıştır. Araştırmanın yedinci alt başlığında ise çalıştığımız tez konusunda benzer ilgili araştırmalara yer verilmiştir. Tezin üçüncü bölümde ise tezin bütün bölümlerin incelenmesi doğrultusunda genel değerlendirmesi yapılarak sonuç ve önerilere yer verilmiştir. Yaptığımız araştırmada sonuç olarak, sanat tarihinin her döneminde sanatta mekân olgusu gündemde olmuştur. Türk resim sanatında batılılaşma hareketleri doğrultusunda kurulan D grubu, kendisini gerçekleştirme çabalarını devam ettirirken resim sanatında mekân olgusunu Kübist ve Konstrüktivist akımlarda aramışlardır. Soyutlamaya doğru yol alan bu akımların Rönesansta ortaya konan mekân olgusundan olabildiğince kaçtıkları ve resimde satıhlaşmaya yöneldikleri görülmektedir. Aynı yolda ilerlemeye çalışan D grubu ressamalrı da Rönesansın baştacı ettiği bilimsel perspektifi ikinci plana iterek soyut uygulamalarda mekan oluşturmaya ve iki boyutun eğemen olduğu kompozisyonlara yönelmiştir. D grubu iki boyutlu kompozisyonlara yönelirken esin kaynağı sadece Batı olmamıştır. Türk geleneksel sanatları iki boyutlu yönüyle D grubuna esin kaynağı olmuştur. Anahtar Sözcükler Mekân, Resim Sanatında Mekân, D grubu.

While discussing the historical development of painting art, the space fact appears in every period. We see that the development of the space has been interpreted in different ways. The belief intensive space fact in works of art in Egyptian civilization extending over 4500 B.C. has gained a different viewpoint in Greek art and also another different viewpoint in Middle Ages. While the space has been proceeding through scientificness in Renaissance art, it has lost affect in Modern period art. The space fact in painting art is a characteristic of painting which can be approached stylistically and we also see that it is a subject of study in point of its relation with apparent thoughts and aspects. This study named The Space Fact In Painting Art (The Group D Painters In Terms Of Space In Turkish Painting Art) has been done as a literature search and we have done it because of the idea that it would be important to search the `Space` fact in art and associate it with group D painters who bring the current art movements from the west to the Turkish painting art. Visual and written sources have been used for this study. The main starting point of the study is approaching to the subject in parallel with artistic, social, technical, intellectual etc. factors and evaluating the works of group D painters in Turkish Painting Art by analysing in the point of space. While doing this research, the definition of the problem has been done and the purpose, importance, extent and method of the study has been explained in the opening chapter of the thesis. In the second chapter, there has been the conceptual framework. In the first subtitle, the concepts of art and space has been approached and the existence struggle of space in the painting art has been studied. In the second subtitle, the art elements which affect the concept of space has been approached and it has been mentioned about their contribution to the formation of space in painting art. In the third subtitle, the statements of the art principles has been maden which affect the space fact in the painting art. In the fourth subtitle, the historical development of the space fact in painting art has been searched and the struggles of space fact has been studied according to its periods. In the fifth subtitle, the space fact in Turkish painting art in the westernization period has been scrutinised and within the conceptual framework the preparer factors of the formation of space fact in painting art have been studied in accordance with the economic, socio-cultural and industrial developments in our country and in the world. In the sixth subtitle, the works of painters from group D, the main problem of the study, has been studied in the aspect of space fact; this group has been founded as a result of westernization period activities which can be considered as a breaking point in Turkish Painting Art. In the seventh subtitle, it has been allowed for the researches similar to the thesis we study on. In the third chapter of the thesis, all the chapters have been studied by doing an overview and allowing result and suggestions. As a result of our study; the space fact has been remained on the agenda in every period of art history. While the group D, has been founded in accordance with the westernization movements in the Turkish painting art, has been continuing self-realization, they have been searching for the space fact in Cubist and Constructivist movements. It has been seen that these movements which have kept away from the space concept of Renaissance and has tended towards planation in painting. The group D painters who tries to keep the same way have pushed the scientific perspective into the background which was foremost for Renaissance and they have tended towards constituting space in abstract practices and compositions in which the two dimensionality is dominant. The source of inspiration of group D has not been only the west while tending towards two dimensional compositions. The Turkish traditional arts have been a source of inspiration with their two dimensional characteristics. Key WordsSpace, Space In Painting Art, Group D.