Lise öğrencilerinin ototelik kişilik özellikleri, yaşam amaçları, hayat anlamları ve akış eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Akış kuramı; kişinin bir işle uğraşırken yapılan işin zorluk derecesiyle kendisinin işteki beceri algısına dayanmaktadır. İşin zorluk derecesi ve kişinin beceri düzeyi yüksekse akış yaşanmaktadır. ''Ototelik'' Yunanca iki sözcükten ortaya çıkan bir terimdir. Oto; Öz ve Telos; Hedef sözcüklerinin birleşimidir. Ototelik kişilik özelliklerine sahip olanlar o ana ve işe odaklanıp yaşamlarından zevk alır, öz farkındalığa sahiptir, psişik enerjilerini yaşayabilecekleri akış deneyimine odaklayabilme, merak, geribildirimlere odaklayıp eylem için yeni fırsatlar yaratabilirler. Yaşam amaçları varılmak istenen nokta olarak tanımlanmakta, içsel ve dışsal amaçlar olarak ayrılmaktadır. Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinin ototelik kişilik özellikleri, yaşam amaçları, hayat anlamları ve akış eğilimleri arasındaki ilişkinin cinsiyet, sosyoekonomik düzey, sınıf düzeyi, okul türü, anne-baba eğitim düzeyi ve yaşamının büyük çoğunluğunu geçirdiği yer değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Van Edremit, Erciş ilçelerinde bulunan farklı liselerdeki 9,10,11 ve 12.sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmaya 368 kız, 248 erkek olmak üzere toplamda 616 öğrenci katılmıştır. Veri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu, Yarar (2015) tarafından geliştirilen Ototelik Kişilik Envanteri, Ullen ve arkadaşları (2012) tarafından geliştirip uyarlaması Yarar (2015) tarafından yapılan İsveç Akış Eğilimi Ölçeği, Steger ve arkadaşları (2006) tarafından geliştirilen ve Yarar (2015) tarafından uyarlaması yapılan Hayatın Anlamı Ölçeği, İlhan (2009) tarafından geliştirilen Yaşam Amaçları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ototelik kişilik özelliklerinin cinsiyete göre farklılaştığı, kızların işbirliğine erkeklere göre daha açık olduğu, on ikinci sınıf öğrencilerinin hayatlarını anlamlı buldukları, imam hatip lisesi öğrencilerinin ototelik kişilik özelliklerine sahip olduğu, günlük yaşamlarında akış yaşamaya eğilimli grup olduğu ve lise öğrencilerinin boş zamanlarında daha çok akış yaşadıkları sonuçlarına ulaşılmıştır. Bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmış ve öneriler verilmiştir.Anahtar KelimelerAkış, ototelik, yaşam amaçları, hayat anlamı, lise öğrencileri.

Flow theory is based on the perception of a person of the difficulty level and skills required for a job. When the difficulty and skill levels of the job is high, the person experiences flow. `Autotelic` is a term derived from Auto (meaning by itself) and Thelos (meaning Aim) in Greek. Individuals with autotelic personality traits, pay attention to the present, enjoy the current activity, have self-awareness, focus their psychic energy to flow experiences, are curious, and accept feedbacks. Life goals are defined as the point to be achieved and are divided into internal and external goals. The aim of the present study was to investigate the relations between autotelic personality traits, life goals, meaning of life and flow tendencies of high school students on demographic variables (i.e. gender, socio-economic status, grade, school type, parents' education level, and residency). Study group consisted of 9th, 10th, 11th and 12th grade high school students in 2018-2019 education year in different high schools of two districts (Edremit and Erciş) of Van. A total of 616 students (368 female and 248 male) participated in the study. The date were collected via Demographic Information Form, Autotelic Personality Inventory (Yarar, 2015), Swedish Flow Proneness Questionnaire (Ullen et al., 2012), Meaning in Life Questionnaire (Steger et al., 2006), Life Goals Scale (İlhan, 2009). Results revealed that autotelic personality traits significantly differed based on gender; females were found to be more open to collaboration. Moreover, 12th graders were found to have more meaning in life, religious vocational high school students had autotelic personality traits and experience flow in everyday activities. Also, high school students experienced flow in their spare times. The finding are discussed with the relevant literature and suggestions were given for further research.Keywords:Flow, autotelic, life goals, meaning in life, high school students.