8. sınıf öğrencilerinin okuduğu ve dinlediği farklı türdeki metinleri özetleme becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, 8. sınıf öğrencilerinin dinledikleri ve okudukları metinleri özetleme becerileri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın amacı öğrencilerin dinledikleri ve okudukları metinleri özetleme becerilerinin öğrenme alanına, metin türüne, okul başarı seviyesine, cinsiyete, aylık okunan kitap sayısına, anne eğitim durumuna, baba eğitim durumuna, ailenin aylık gelir durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmektir.Tarama modelinde olan bu araştırmanın evrenini Muş ili Merkez ilçesindeki 8. sınıf öğrencileri, örneklemini ise aynı yerdeki dört ortaokulda öğrenim görmekte olan 190 8. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Merkez ilçedeki okullar, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan `Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezi Sınavı`nın başarı sonuçlarına göre başarı seviyesi yüksek, başarı seviyesi orta, başarı seviyesi düşük olarak üç seviyeye ayrılmıştır. Sayısal yakınlığı sağlamak için başarı seviyesi düşük ortaokullardan iki, diğer iki seviyeden birer okul belirlenmiştir.Dinleme öğrenme alanından bir hikâye edici, bir bilgilendirici; okuma öğrenme alanından da bir hikâye edici, bir bilgilendirici metin olmak üzere toplamda dört metin kullanılmıştır. Öğrencilerin bu metinlerden hareketle (dinleyerek/okuyarak) özet çıkarmaları istenmiştir. Söz konusu bu özetler çalışmanın verilerini oluşturmaktadır. Elde edilen özetler Okur (2011) tarafından geliştirilen `Özet Metinleri Değerlendirme Ölçeği`ne göre değerlendirilmiş, bunun sonucunda elde edilen veriler IBM SPSS Statistics 21.0 Programı aracılığıyla analiz edilmiştir.Verilerin analizinde parametrik testlerden t-testi, One Way ANOVA kullanılmış; ayrıca frekans (f), aritmetik ortalama (X), standart sapma (S) vb.ne de bakılmıştır. Yapılan analizlerin sonuçlarına göre öğrencilerin metinleri özetleme becerilerine bakıldığında; öğrenme alanına göre dinleme becerisinin, okul başarı seviyesine göre başarı seviyesi iyi olan okulların, cinsiyete göre kız öğrencilerin, aylık okuduğu kitap sayısına göre 4 ve üzeri kitap okuyan öğrencilerin, anne eğitim durumuna göre annesi ortaokul ve lise mezunu olan öğrencilerin, baba eğitim durumuna göre babası okuryazar, lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin, ailenin aylık gelir durumuna göre aylık gelir durumu orta düzey olan öğrencilerin özetleme becerilerinin daha iyi olduğu ve diğerlerine göre anlamlı farklılık arz ettiği görülmüştür. Metin türüne göre ise öğrencilerin özetleme becerileri arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.Bu sonuçlardan hareketle tartışma kısmında, araştırmanın bulguları benzer çalışmaların bulgularıyla karşılaştırılmış ve çeşitli değerlendirmeler yapılarak tartışılmıştır. Daha sonra Millî Eğitim Bakanlığına, öğretim programı hazırlayıcılarına, başta öğretmenler olmak üzere uygulayıcılara ve öğretmen adaylarına çeşitli önerilerde bulunulmuştur.Anahtar sözcükler: 8. sınıf öğrencileri, farklı türde metinler, özetleme becerisi.

The aim of this study was tocomparatively analyze eighth graders' ability to summarize auditory and written texts and to determine whether summarizing skills differed by learning area, text type, school achievement, gender, number of books read per month, mother's education, father's education and monthly household income.A screening model was used. Study population consisted of eighth-grade students in the central district of the city of Muş. Study sample consisted of 190 eighth gradersof four secondary schools. According tothe achievement results of the Central Examination for Secondary Education Institutions by the Ministry of National Education, the schools in the central district are divided into three levels; high, medium and low achievement. For sample homogeneity two low achievement, one medium achievement and one high achievement schools were selected.Two auditory texts (one narrative and one expository) and two written texts (one narrative and one expository) were used. Participants were asked to summarize the texts. The summaries were thestudy data. The summaries were evaluated using the `Summary Evaluation Scale` developed by Okur (2011). Data were analyzed using the Statistical Package for Social Sciences (SPSS), version 210.A t-test and One Way ANOVA (parametric tests) as well as frequency (f), arithmetic mean (X) and standard deviation (S) were used. Participants had better listening skills than reading skills. Participants from high achievement school had beter summarizing skills than others. Participants who read 4 or more books per month had better summarizing skills than others. Participants whose mothers had a secondary or high school degree had better summarizing skills than others. Participants whose fathers were literate or had a high school or college degree had better summarizing skills than others. Participants with an average household income had better summarizing skills than others. Female participants had better summarizing skills than male participants. However, participants' summarizing skills did not significantly differ by text type.The results were discussed comparatively with those of similar studies. In conclusion, several suggestions were made for teachers, preservice teachers, those who prepare curricula and the Ministry of National Education.Keywords: Eighth grade students, different types of texts, summarizing skills.