SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN VE ÖĞRETMEN ÖZYETERLİK İNANÇLARININ İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin ve öğretmen özyeterlik inançlarının incelenmesidir. Bu araştırmanın deseni nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmada seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmış olup, araştırmanın örneklemini Van ili merkez ilçelerindeki Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı ortaokullarda görev yapan 154 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak `kişisel bilgi formu`, `Tükenmişlik Envanteri Eğitimci Formu` ve `Öğretmen Özyeterlik İnancı Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 22 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Veri analizinde bağımsız örneklemler için t testi, Tek Faktörlü ANOVA ve Pearson korelasyon analizi gibi parametrik testler kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki tükenmişliğin duygusal tükenme boyutundaki tükenmişliklerinin orta düzeyde olduğu, duyarsızlaşma boyutundaki tükenmişliklerinin düşük düzeyde olduğu ve kişisel başarı alt boyutundaki tükenmişliklerinin ise yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri cinsiyetlerine, yaşlarına, medeni durumlarına ve görev yaptıkları okuldaki teknolojik materyallerin yeterlilik durumuna göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Ancak, Sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri kıdemlerine, görev yaptıkları okuldaki çalışma durumlarına (Kadrolu-Ücretli), velilerin çocuklarıyla ilgilenme durumlarına ve son bir yılda meslekleriyle ilgili herhangi bir eğitime/etkinliğe katılma durumlarına göre mesleki tükenmişliğin bazı alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretmen özyeterlik inanç düzeylerinin akademik özyeterlik, mesleki özyeterlik, sosyal özyeterlik boyutlarında ve özyeterlik inanç ölçeğinin genel toplamında yüksek olduğu, entelektüel boyutta ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretmen özyeterlik inançları cinsiyetlerine, yaşlarına, kıdemlerine, medeni durumlarına, çalışma durumlarına (Kadrolu-Ücretli) ve velilerin çocuklarıyla ilgilenme durumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir ancak okuldaki teknolojik materyallerin yeterlilik durumuna göre entelektüel özyeterlik boyutunda anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretmen özyeterlik inançları öğretmenlerin meslekleriyle ilgili herhangi bir eğitime/etkinliğe katılma durumlarına göre bütün alt boyutlarda ve ölçeğin genel toplamında anlamlı bir farklılık göstermiştir. Mesleki tükenmişliğin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutları ile öğretmen özyeterlik inançlarının akademik özyeterlik, mesleki özyeterlik, sosyal özyeterlik, entelektüel özyeterlik boyutları ve toplam özyeterlikleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Mesleki tükenmişliğin kişisel başarı boyutu ile öğretmen özyeterlik inançlarının akademik özyeterlik, mesleki özyeterlik, sosyal özyeterlik, entelektüel özyeterlik boyutları ve toplam özyeterlikleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

The aim of this study is to examine the job burnout level and self-efficacy beliefs of social studies teachers. This is a survey-based quantitative research. The sample of the study consisted of 154 social studies teachers working in secondary schools affiliated to the Ministry of National Education in the central districts of Van province and determined through random sampling method. The `Personal Information Form`, `Maslach Burnout Inventory Educator Form` and `Teacher Self-Efficacy Scale` were used as data collection tools. The data was analyzed with the SPSS 22 program. Parametric tests such as Independent Samples t-Test, One-Way ANOVA and Pearson Correlation Analysis were used. After data analysis, it was found that social studies teachers' burnout in emotional exhaustion dimension was moderate, burnout in depersonalization dimension was low and burnout in dimension of personal accomplishment was high. The job burnout levels of social studies teachers did not differ significantly based on their gender, age, marital status, and adequacy of the technological materials at the school in which they worked. However, significant differences were found in some dimension of job burnout based on their teaching experiences, how they worked (hourly paid or salaried), parents' level of care for their children and if they attended a training program or activities related to their job last year. It was found that the self-efficacy beliefs of social studies teachers were high in dimensions of academic self-efficacy, professional self-efficacy and social self-efficacy, and in the overall total of self-efficacy belief scale. However, it was found to be medium in the intellectual self-efficacy dimension. Self-efficacy beliefs of social studies teachers did not differ significantly based on their gender, age, teaching experiences, marital status, how they worked (hourly paid or salaried), parents' level of care for their children. However, a significant difference was found in the intellectual self-efficacy dimension based on the adequacy of the technological materials in the schools. Also, teachers' self-efficacy beliefs differed significantly all sub-dimensions and in overall total of the scale based on if they attended a training program or activities related to their job last year. No significant relationship was found between dimensions of emotional exhaustion and depersonalization, and dimensions of academic self-efficacy, professional self-efficacy, social self-efficacy, intellectual self-efficacy and total self-efficacy. A positive correlation was found between the personal accomplishment dimension of job burnout, and academic self-efficacy, professional self-efficacy, social self-efficacy, intellectual self-efficacy and total self-efficacy of the teachers.