Lise öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri üzerine bir çözümleme: Siirt örneği

Abstract

Bu çalışma lise öğretmelerinin mesleki tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerini incelemeyi amaçlamaktadır. Siirt kent merkezinde yer alan akademik ve mesleki liseler arasından kümelendirilmiş oransal rastlantısal seçim yöntemiyle belirlenmiş dokuz lise türünden seçilmiş 230 öğretmenden oluşan bir örneklem üzerinde yürütülmüş olan bu çalışma, öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerini etkileyen faktörleri çözümlemeyi amaçlamaktadır. Bu araştırmadaki çözümlemelerde dört aşamalı bir süreç izlenmiştir. Birinci aşamasında, öğretmenlerin, işlerinde kendilerini gerçekleştirmekten sağladıkları doyum, işyerlerindeki çalışma arkadaşlarıyla ilişkilerinden sağladıkları doyum, işlerinin maddi ve ekonomik getirilerinden sağladıkları doyum ve toplam iş doyumu düzeylerinin çalışılan lise türü, cinsiyet, medeni durum, yaş ve iş deneyimine bağlı olarak değişkenlik gösterip göstermediği tespit edilmeye çalışılarak, seçilmiş olan bağımsız değişkenlerin öğretmenlerin mesleki tükenmişlik, işinde kendini gerçekleştirmekten sağladıkları doyum, işyerindeki arkadaşlarıyla ilişkilerinden sağladıkları doyum, işlerinin maddi ve ekonomik getirilerinden sağladıkları doyum ile toplam iş doyumu düzeylerindeki varyasyon üzerindeki etkileri çözümlenmeye çalışılırken tek yönlü varyans analizi ve t-testi yöntemleri uygulanmıştır. İkinci aşamada, öğretmenlerin mesleki tükenmişlik, işlerinde kendilerini gerçekleştirmekten sağladıkları doyum, işyerlerindeki çalışma arkadaşlarıyla ilişkilerinden sağladıkları doyum, işlerinin maddi ve ekonomik getirilerinden sağladıkları doyum ile toplam iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkiler korelasyon analizi yöntemiyle çözümlenmeye çalışılmıştır. Üçüncü aşamada ise çalışılan okul türü, cinsiyet, medeni durum, yaş ve iş deneyimi değişkenlerinin öğretmenlerin duygusal tükenme, duyarsızlaşma, düşük kişisel başarı hissi ve toplam tükenmişlik düzeyindeki varyasyon üzerindeki ortak ve göreli etkileri çözümlenmeye çalışılmıştır. Yapılan istatistiksel çözümlemeler sonucunda ulaşılan sonuçlar, çalışılan lise türüne bağlı olarak öğretmenlerin mesleki tükenmişlik, işlerinde kendilerini gerçekleştirme, çalışma arkadaşlarıyla ilişkileri, işlerinin maddi ve ekonomik getirilerinden sağladıkları doyum ile toplam iş doyumu düzeyleri arasında önemli farklılıklar olduğunu göstermektedir. Bulgular, Fen ve Anadolu Liselerinde görev yapan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin genel liseler ile meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinden daha düşük, tersine genel ve mesleki liselerde görev yapan öğretmenlerin işlerinde kendilerini gerçekleştirmekten sağladıkları doyum düzeylerinin ise Fen ve Anadolu liselerinde görev öğretmenlerden daha düşük olduğunu göstermektedir. Analiz sonuçları, cinsiyetlerine bağlı olarak öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri arasında da önemli farklılıklar olduğunu, kadınların mesleki tükenmişlik düzeylerinin erkeklerden daha yüksek, fakat iş doyumu düzeylerinin ise erkeklerden daha düşük olduğunu göstermektedir. Bulgular, sahip oldukları iş deneyimine bağlı olarak öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri arasında önemli sayılabilecek farklılıklar olduğunu göstermektedir. Tek-Yönlü Varyans Analizi sonuçları, çalışılan lise türünün mesleki tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Mesleki tükenmişlik ile iş doyumun üç boyutu ve toplam iş doyumu arasındaki ilişkileri gösteren bağıntı katsayıları, öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi ile en güçlü ilişkiye sahip olan iş doyumu alt boyutunun işin maddi ve ekonomik getirilerinden sağlanan doyum olduğunu göstermektedir.

This study aims to examine the levels of occupational burnout and job satisfaction of high school teachers. This study, which was conducted on a sample of 230 teachers selected from nine high school types determined by proportional random selection method clustered among academic and vocational high schools located in Siirt aims to analyze the factors that affect teachers' levels of professional burnout and job satisfaction.Four-stage process has been followed analysis in this research; In the first its stage, it has been tried to be determined whether satisfaction that teachers make from their work in order to fulfill their self-fulfillment, satisfaction from their relationships with their colleagues in the workplace, satisfaction from the financial and economic gains of their work and their level of total job satisfaction depends on the type of high school studied, sex, marital status, age and work experience are variable or not. One way variance analysis and t-test methods were applied while attempting to resolve the effects of the selected arguments on teachers' professional burnout, satisfaction with self-fulfillment, satisfaction with their workplace associates, satisfaction with the financial and economic benefits of their jobs, and variation on the levels of total job satisfaction. In the second its stage, the relationship between teachers' professional burnout, the satisfaction they make from doing their jobs in their work, the satisfaction they make with their colleagues in their workplace, their satisfaction from the material and economic gains of their jobs and their total job satisfaction levels has been tried to be solved by the method of correlation analysis. In the third its stage, the type of school studied, gender, marital status, age and work experience variables, teachers' emotional exhaustion, depersonalization, low personal accomplishment and common and relative effects on variation in total burnout level. As a result of the statistical analysis conducted the results achieved shows that there are significant differences between teachers' levels of job burnout, self-actualization in their work, associations with colleagues, satisfaction with the financial and economic benefits of their jobs, and total job satisfaction levels, depending on the high school work they are working on. The findings are the fact that the occupational burnout levels of teachers working in Science and Anatolian High School are lower than the professional burnout levels of teachers working in general high school and vocational high school, on the contrary, the satisfaction level of the teachers working in general and vocational high schools are lower than that of teachers working in Science and Anatolian high schools. The analysis results also show that there are significant differences between the levels of occupational burnout and job satisfaction of teachers depending on their gender. It shows that the occupational burnout levels of women are higher than men but the level of job satisfaction of women is lower than that of men. Findings show that there are significant differences between the levels of occupational burnout and job satisfaction of teachers depending on their work experience. The results of the One-Way Variance show that the high school student being studied has a significant influence on the levels of occupational burnout and job satisfaction. Correlation coefficients indicating the relationship between occupational burnout and three dimensions of job satisfaction and total job satisfaction show that it is the satisfaction provided by the material and economic benefits of the job satisfaction sub-dimension, which has the strongest correlation with the level of professional burnout of teachers.