Usüsü`t-terbiyyeti`l-hadariyye fi`l-Kur`âni`l-Kerîm

Abstract

Şüphesiz ki medeniyet eğitimi Kur'ân-ı Kerim'de önemli bir yere sahiptir.Kur'ân medeniyetin inşası için bireyi yetiştirecek ve yeteneklerini geliştirecekyöntemler sunmaktadır.Medeniyet eğitimi, bedeni ve ruhu aynı anda eğittiği için, insanlığın birçokyönünü içeren geniş bir süreçtir. Bu kapsamda, binalar ve endüstri gibi kültürünmaddi yönü de ele alınmaktadır. Öte yandan medeniyet eğitiminin kültürle güçlü birbağı vardır. Zira kültür, medeniyetin manevi yüzüdür. Eğitimin işlevi sadece`terbiye/eğitim` kavramıyla sınırlandırılamaz, çünkü aynı işlevi gören başkakavramlar da söz konusudur. Örneğin insan davranışını temizleyen ve değiştirenanlamındaki `tezkiye` ile `te'dib` ve `tehzib` kavramları da bu konunun anlam sahiptir. Psikolojik etkenler, insana onurunu hissettirir, dengesini sağlar ve insanlıkiçin medeni yaşamı geliştirmek adına tüm gücünü kullanmasına yardımcı olur.Kur'ân-ı Kerim'deki medeniyet eğitiminin birçok gayeleri ve hedefleri vardır.Bunlardan bazılar şunlardır: Medeniyetlerin doğuş noktası olan düşünceleri,duyguları ve hisleri ele alan manevi hedefler. Öte yandan, beden ile ilgilenen, insanıçalışmaya teşvik eden, tembellikten uzaklaştıran, sağlıklı olması için destek verenmedeniyet eğitiminin duyusal hedefleri de vardır.Manevî ve duyusal hedeflere ulaşmak için, birçok yöntem izlenebilir: Doğrudüşünce ve hayalden uzak olan bilimsel yöntem. Müslüman bireyi, gerek toplumsalgerek bireysel yönden ele alıp bütün yönleriyle oluşturmak için çabalayan beşeriyöntem. Sözü geçen bilimsel ve beşeri yöntemlerin mekanizmalarınınçalıştırılmasında kullanılan tekniklerle medeniyet eğitiminin sürekliliği ve bekasıgaranti edilmelidir. Hiçbir medeniyet çalışmadan ve emek sarf etmeden gelişemez,dolayısıyla medeniyetin ilerlemesi başarılı ve etkin çalışmaya bağlıdır.Medeniyet eğitiminin uygulanabileceği farklı alanlar vardır. Örneğinbayındırlık, sağlık, ticaret, tarım ve sanayi gibi medeni toplumda somut şekildeortaya çıkan, medeniyetin görsel yönleriyle ilgilenen maddi alanlar; insan ilişkisiniiyileştiren, sanat, etik davranışlar ve düşüncelerle ilgilenen manevî alanlar ile toplumve birey yaşamında yasama, politik ve idari yönleri ele alan ıslahat alanları gibi.Kur'ân-ı Kerim'de Müslüman bireyi islâm medeniyetini inşa etmeyeyönlendirecek, bilimsel, beşeri ve teknik yöntemler gibi değişik yaklaşımlarbulunmaktadır. Kur'ân-ı Kerim'de medeniyet eğitimi, ortaya çıkacak sorunlarınçözümü ve medeniyetin yükselişinin korunması için belirli bir takım kurallara bağlıolması gerekir. Örneğin; insanın yaşadığı çevresini ve bütün dünyayı etkileyecekolan davranışları sınırlayacak kurallar; vefa, sabır, dürüstlük, doğruluk, tevazu,işbirliği, eşitlik, adalet, bağışlamak ve anlayışlı olmak gibi toplum, aile ve bireyarasındaki bağların pekişmesini sağlayacak kurallar gibi.alanına girmektedir.Medeniyet genel anlamda üç ana faktörden oluşur: insan, hayat ve evren.Ayrıca din, medeniyetin oluşturulmasında büyük bir rol oynamaktadır. Çünkü dinîdüşünceler, medeniyetin doğuşuna neden olan, medeni toplumu inşa eden ve tarihinrotasına ışık tutan temellerdir.Medeniyet eğitimi, niteliklerini Kur'ân-ı Kerim'den almaktadır. Dolayısıylao, insanları yaratan Allah'ın koymuş olduğu semâvî bir metoda işaret eden Rabbanîbir eğitimdir. Ayrıca insanın dünya ve ahiret hayatını bir araya getiren kapsamlı bireğitimdir. O, yaşamın her yönünü ele alan bütüncül, ihmal ve abartıdan uzak dengelive orta yollu bir eğitimdir, insana ve doğasına gerçekçi bakar, net ve pürüzsüzdür.Gerek ibadetlerde gerek ahkâmda insanoğlunun ihtiyaçlarına riayet eden kademelibir eğitimdir. islâmî perspektifte medeniyet eğitimi aşağıdakilerin de içinde olduğu birçoktemelden oluşur,Entelektüel Temeller: Evrenin doğru bir resmini yansıtan Kur'ân-ı Kerim'inevrene, insanın var oluşunun esas amacına ve ölümden sonraki ebedî hayata olanbakışaçısına ve hayatı medeniyetin vazgeçilmez bir unsuru olarak gördüğü zamanKur'an'ın hayata bakışna odaklanmaktadır. Öte yandan Kur'ân-ı Kerim'in, evrene,insana ve yaşama olan bakışı, medeniyetin ve uygarlığın inşasını doğrudanetkilemektedir. Zira olumlu algılar insanların gelişmesine yardımcı olmaktadır.Bilimsel Temeller: ilim elde etme araçlarına ve bu araçların farklı yaşamalanlarında medeniyeti inşa etmek amacıyla insan hizmetine sunulmasına odaklanır.lim, toplumlardaki gelişme düzeyini ölçmek için sağlam bir ölçü olarak kabul edilir.Bunun için Kur'ân-ı Kerim, insan zihnini doğru bilimsel iklime yerleştirmiştir.inanç Temelleri: insana, varlığın gerçeğini doğru olarak görmesine yardımcıolur. insanlık hayatında Kur'ân inancının önemi, medeniyetlerin inşa edilmesindekendini gösterir. Zira o, insanı eğitir ve onu mükemmelliğe yönlendirir, doğru yolailetir ve onu kaostan korur. Aynı zamanda insanı disiplinsizlikten uzaklaştırır, hayatfelsefesini aydınlatır, medeniyetin gelişimine ve ilerlemesine yön veren azim ruhunuyerleştirir.ibadet Temelleri: insanın Rabbiyle olan bağını tesis eden temellerdir, Butemeller duygulardan ve tepkilerden oluşan yaşamın tüm yönlerini kapsar; ihlas,tevekkül ve muhabbet gibi bazıları kalbi ibadet iken; diğer bazıları da zikir, öğretimve doğru söz söylemek gibi kavli ibadetlerdir. Öte yandan namaz, zekât ve hac olaraktarif edilen fiili ibadetler de söz konusudur. ibadetler, medenî toplumları inşa etmekiçin önemli bir faktördür; zira insanı, dinî ve dünyevî işlevlerinde dengeyi sağlayanbir bireye dönüştürür.Yasama Temelleri: Kur'ân-ı Kerim'den çıkartılan hükümlerdir. Esnek vegeniş olan bu hükümler, bir taraftan insanın yaratanıyla olan bağını tesis ederken,diğer yandan Müslümanlar arasında kardeşlik bağını kurar. Ayrıca toplumu vemedeniyetlerin kazanımlarını yok olmaktan korur insanın aklını, canını ve malınıgüvence altına alır, kişiyi disipline alıştırır, güven ve istikrara yardımcı olur.Ahlâkî Temeller: insan davranışlarını, adalet, eşitlik, sevgi, sempati,fedakârlık ve dürüstlük gibi bireysel ve toplumsal düzeyde belirleyen ilkelerdir. Builkelere göre hareket edildiği takdirde suç oranları düşür ve toplum daha fazla mutluolur, dolayısıyla medeniyet sağlam temeller üzerine kalmaya devam eder.Psikolojik Temeller: Medeniyetin inşa edilmesi ve dengesini koruyabilmesiiçin önemli bir unsurdur. Çünkü insan psikolojik etkenler ardından sürüklenebilir,nefis de, isyankar ve inatçı olmasına rağmen iyi veya kötü eylemleri yapma gücüne

The subject of civilizational education has a great role in the Glorious Koran,because it is concerned with the aspect that prepares the individual and develops hisabilities to build civilization according to the principles of the Glorious Koran.Civilizational education is concerned with culture and civil society, as the two sidesof civilization. The religious thought is considered to be the source of the emergenceof human civilization.Civilization consists of three basic elements: human being, life, and theuniverse. The civilizational education derives its characteristics from the GloriousKoran. Thus, it is divine, inclusive, comprehensive, moderate, balanced, realistic andgradual education. Furthermore, civilizational education has several foundations suchas: intellectual foundations: focusing on the perspective of the Glorious Koran to theuniverse, the human being, and life. Scientific foundations: which focus on the toolsof obtaining knowledge. The doctrinal foundations: which build the correct vision ofthe reality of what is extant (present). The worshiping foundations, that build therelationship between man and his Creator. The legislative foundations, which includeprovisions that are derived from the Glorious Koran. The moral foundations, whichinclude human behaviors at the individual and collective levels, and finally, thepsychological foundations, that maintain the balance of civilization. Thesefoundations guarantee the creation of civilization anywhere, whenever suchprinciples and foundations apply.Accordingly, the civilizational education in the Glorious Koran has severalgoals, such as: moral goals that deal with ideas, and the sensory goals which areconcerned with the body. In order to obtain both the moral and the sensory goalsscientific methods should be followed - which depend on thought and on thehumanitarian methods which are accordingly concerned with the individuals. Inaddition, there are technical methods that run the two previous methods.Thus, civilizational education has several aspects through which education can be applied, for instance, the physical arenas that deal with the sensory aspects ofcivilization, the moral arenas that focus on ideas and ethics, and the organizationalarenas which balance the sensory and moral aspects. Hence, the educational methodsthat are applied, such as the scientific style, the humanistic style, and the technicalstyle. Then, the civilizational education is subject to certain controls to be able tosurvive and to solve the civilizational problems. Such controls comprise systematiccontrols, behavioral controls and regulatory controls.