Spinoza`nın din anlayışının değerlendirilmesi

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, Spinoza'nın din anlayışının bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu doğrultuda ilkin, Spinoza'da Tanrı/Töz ve Doğa aynılığı içkinlik düzleminden hareketle tartışılmış, ardından sıfatlar moduslar, duygular ve bilgi türleri gibi belli başlı konular ele alınmıştır. Tanrı/Töz ile sıfatlar ve moduslar arasında bir zorunluluk ilişkisi söz konusudur. Spinoza'nın doğa/Tanrı anlayışından çıkardığı belli başlı sonuçlar, onun din anlayışının oluşmasında belirleyici olmuştur. O, geleneksel tek tanrılı inançlara yönelik eleştirel bir tavır sergiler ve kendine özgü bir din ve dindarlık anlayışı ortaya koyar. Peygamberlik, vahiy, mucize, yasa gibi kavramları yeniden ele alan Spinoza, din ve felsefe arasında tam bir ayrım yapmaktadır. Geleneksel dinleri, edilgin duyguları içeren ilk bilgi türüyle ilişkilendirir. Spinoza Tanrı/doğa özdeşliği temelinde evrene yönelik içkinci anlayışıyla, geleneksel dinleri hurafe ile ilişkilendirmekte ve sonuç olarak `akılcı` ve `felsefi`bakışaçısıyla bir din anlayışı ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler :Tanrı, Doğa, Töz, Bilgi Türleri, Din, Duygular

The purpose of this thesis is to make an assessment of Spinoza's understanding of religion. Accordingly first of all, Spinoza's God /Substance and Nature identitywerediscussed from the point of immanence and the nextattributes, moduses, emotions and the kinds of knowledgewerehandled. There is a relationship of necessity between God /Substance, attributesand moduses. The results of Spinoza deduce from that identiy of God/nature are decisive in making his conception of religion. He is criticialagainst to the tradional monoteist believes and put forward a characteristicconception of religion and piety. Spinoza, who reconsidering the concepts likeprophecy, revelation, miracle and law, makescompletedistinction between philosophy and religion. He relates the tradionalreligions with the first kind of knowledge which included the passiveemotions. With his immanent understanding of universe on the ground the idendity God/nature, he relates the tradionalreligions with superstition and consequently put forward conception of religion from the rationalistic and philosophical point of view. Keywords:God, Nature, Substance, Types of Knowledge,Religion,Emotions.