Türkiye`de kentleşme politikalarının mülk sahipliğine etkileri: Van`da Cumhuriyet Caddesi örneği (1957-2010)

Abstract

İnsanlık tarihinde, kentler önemli bir yer tutmaktadır. Kent salt durağan bir olgu değil dinamik bir yapı olarak toplumu ekonomik, siyasal ve kültürel yönleriyle değişime zorlar. Bu değişim süreci, kentleşme olarak tanımlayabileceğimiz; fiziksel olarak kentsel mekân, toplumsal olarak insan ilişkileri şeklinde dışa yansır. Kent, aynı zamanda birey ve devlet arasındaki tarihsel gerilimde sergilenen bir sahne durumundadır. Özgür birey ya da hukuki dayanaklarıyla özgürleşmiş bireylerden oluşan toplumsal yapı, ancak ve sadece kentleşme sürecinde verdiği mücadelelerle oluşmuştur. Kentleşme, aynı zamda toplumsal ve politik mücadeleler içermektedir. Kentleşme, kentsel planlama, kentsel mekân, kentsel sermaye ve rant ilişkilerini barındırır. Van kenti, 1. Dünya savaşı öncesinden başlayarak demografik düzenlemelerle `Modern Ulus Devlet`in yeni ulus inşası için uygun hale getirilmiştir. Bu dönemde dışarıdan tahkim edilen Türk nüfus yeni Van kentinin oluşumunu ve toplumsal belleğini inşa etmiştir. Bu tez çalışması, devlet politikaları ve uygulamaları çerçevesinde kentsel ve toplumsal planlamanın nasıl gerçekleştirildiğini görmek için 1957-2010 tarihleri arasındaki Van Cumhuriyet Caddesindeki mülkiyetin yeniden sahiplendirilmesi başta olmak üzere kamu ve özel mülkiyetin el değiştirmesinin tarihsel ve sosyolojik sonuçlarını saptamayı amaçlamaktadır. Bir durum (örnek olay) çalışması olan araştırma, doküman (tarihsel rapor, belge ve planlamalar) ve arşiv kayıtlarını (Van Tapu Kadastro İl Müdürlüğü Verileri) inceleyerek iddia edilen durumlar arasındaki ilişkiyi anlamaya çalışmıştır. Böylelikle, bu araştırmanın amacı; arşiv ve tarihsel kaynakları tarayarak elde edilen veriler ile Van kentinin geçirdiği tarihsel ve kentsel değişime, devletin örgütlü ve bilinçli planlama ve müdahalelerine, kentsel nüfus değişimine ve sermaye bağlamında mülkiyet sahiplendirmeye dikkat çekerek tartışmaktadır.

Cities have an important place in the history of humanity. The city forces society as a dynamic structure, not merely a static phenomenon, to change with its economic, political and cultural aspects. This process of change, as reflected in external form of physically urban space, socially human relation, can be defined as urbanization. The city is also the case of a scene displayed in the historical tension between the individual and the state. The social structure, which consists of a free individual or individuals liberated by legal basis, has been formed only through the struggles it has fought in the process of urbanization. Urbanization also includes social and political struggles and consist of urban planning, urban space, urban capital and interest.The city of Van was purified from original inhabited starting from World War I and made suitable for the construction of the new nation of the `Modern Nation State`. During this period, the externally fortified Turkish population construct the formation and social memory of the new city of Van. It is intended in this thesis to reveal the historical and sociological consequences of the change of ownership of public and private property, especially the re-ownership of property on Van Cumhuriyet Street between 1957 and 2010, in order to see how urban and social planning is implemented within the framework of state policies and practices. The research, as a case study, examined the document (historical report, document and planning) and archive records (Data from Van Directorate of Land Registry) and tried to understand the relationship between the alleged situations. Thus, the purpose of this research is to draw attention to historical and urban change, organized and conscious planning and interventions of the state, urban population change and property ownership in Van in the context of capital by analyzing archives and historical documents.