Türk romanında gotiğin dönüşümü

Abstract

Gotik edebiyat, popüler kültür ürünü olup sembolik ve alegorik bir anlatıma yer veren; içinde güvensizliğin, çeşitli sırların, gizemlerin, korkunun olduğu; peri, hortlak, cin vampir gibi doğaüstü unsurlardan beslenen; kimi zaman da değişen ve gelişen teknolojinin, sosyal şartların etkisiyle bireyin iç dünyasında meydana gelen güvensizlik ve korku psikolojisinin ele alındığı bir türdür. Dünya edebiyatında gotiğin ilk örnekleri on sekizinci yüzyılın sonlarına rastlar. Bunun nedeni ise gotiğin, on sekizinci yüzyılda baş gösteren Aydınlanma Çağı rasyonalizmine bir tepki olarak ortaya çıkmasıdır. Türk edebiyatında ise özellikle 1980 sonrasında değişen siyasi ve sosyal şartların etkisiyle, bu türden eser sayısında ciddi bir artış gözlenir. Türk edebiyatında gotik romanın özellikle 1910'lu yıllardan itibaren verilmeye başlayan ilk örneklerinde o dönemin sosyo-kültürel yaşayışına bağlı olarak genellikle batıl inançlar ve geleneksel korku unsurlarının çevresinde şekillenen korkular ön plana çıkar. Daha sonraları ise zaman içinde değişen ve gelişen sosyo-kültürel yapının gotik romanlara yansımasıyla günümüz gotik romanlarında, modern birey ekseninde gelişen psikolojik rahatsızlık, rüya, bilinçaltı kaynaklı korkular ile bilimkurgu kaynaklı korkular dikkat çeker. Çalışmanın amacı, Türk edebiyatında doğrudan ya da dolaylı olarak gotik ögeler içeren romanlardaki bu unsurların zaman içinde sosyal ve kültürel şartların etkisiyle yaşadığı değişimi ortaya koymak ve bu türün Türk edebiyatındaki serüvenine görünürlük kazandırmaktır.

Gothic literature, is product of popular culture and is a genre including symbolic and allegoric narration, in which there are distrust, various secrets, mysteries and fear, and is a type fed by supernatural elements such as jinni or vampire, where distrust and fear psychology which sometimes occurs in individual's inner world due to effect of social conditions and changing and advancing technology are handled. In world literature, the first samples of gothic were seen in the late 18th century. The reason of this is that gothic emerged as a response to rationalism of Age of Enlightenment which appeared in 18th century. In Turkish Literature, with the effect of political and social conditions especially changing after 1980, a great increase has been observed in the number of this kind of works. In Turkish literature, in the first examples of gothic novel having been given especially since 1910s, generally superstitions and the fears shaped within the frame of traditional fears come into prominence based on the socio-cultural life of that time. Then, with the reflection of socio-cultural structure changing in time on gothic novels, psychological disorder, dream, the fears caused by subconscious, and the fears caused by science fiction developing within centreline of modern individual attract attention in today's gothic novel. The purpose of the study is to reveal change which the elements in novels including directly or indirectly gothic elements in Turkish literature have gone through in time with the effect of social and cultural conditions and to make adventure of this genre in Turkish literature appear.