Şanlıurfa Müzesi`ndeki Osmanlı Dönemi madeni mühürler

Abstract

Mühürler, toplumların hayatında önemli bir yeri vardır. Özellikle Osmanlı Döneminde Padişahtan, okuma yazma bilmeyen vatandaşa kadar herkesin ve her makamın bir veya birçok mührü bulunmaktaydı. Geçmişten günümüze mühür; devletlerin, değişik yönetimlerin bazen önemli kişilerin bir egemenlik, güç, hâkimiyet nişanesi olmuştur. Özellikle devlet işlerinde, resmi yazışmalarda verilen emrin kesinliğini, doğruluğunu, yazı üzerindeki mühür ispatlar. Resmi ve özel hayatta önemli yeri olan mühürler, içerikleri ve biçimleri kadar sanatkârının sanatı ile de dikkat çekerler. Osmanlı Dönemi mühürcülüğünde; altın, gümüş, bronz, akik, ahşap ve pirinç gibi malzemelerle imal edilen mühürlerin üzerindeki yazılarda sülüs, nesih, ta'lik, rik'a,küfi ve celi divani üsluplar kullanılmıştır. Bazen devlet içerisinde bulunan kurumların bile kendine özgü mühürleri bulunmaktadır. Yüksek Lisans Tez konum olan, Şanlıurfa Müzesinde bulunan, madeni mühürler, 18 ve 19. yüzyıllarında kullanılan genelde karye ve nahiye mühürleri olup yerel idareciler ve muhtarlar tarafından kullanılmıştır. Bu mühürler damga mühür olup bronz, pirinç bakır ve gümüşten yapılmışlardır. Mühürler üzerindeki sülüs ve celi sülüs yazılar kazıma tekniğiyle hak edilmiştir. Üzerlerinde genel olarak sahibinin ismi ve nereye ait olduğuna dair yazılar yer almaktadır. Söz konusu mühürlerin yazıları genelde dairesel formlu yüzeylere, kazıma tekniğinde sülüs ve celi sülüs yazılarla hak edilmiştir. Şanlıurfa Müzesindeki 18 ve 19. yüzyıla ait Osmanlı Dönemi mühürlerin, aynı dönem diğer örnekleri ile benzer özellikler göstermektedir. Envanter kayıtlarından söz konusu mühürlerin, Şanlıurfa müzesinin ilk açıldığı yıllarda satın alma ya da hibe yoluyla kazandırıldıkları anlaşılmaktadır. Uzun yıllar depolarda bekletilen bu mühürler, daha sonra müzenin etnografya salonunda sergilenmiştir. Müzenin Haleplibahçe'deki yeni yerine taşınmasıyla birlikte, mühürler, yeni müzede etnografik eserlerin teşhir salonu henüz düzenlenmediğinden, diğer etnografik eserlerle birlikte depoda muhafaza edilmektedirler.

Seals have an important place in the life of societies. Especially in the Ottoman Period From the Sultan to the illiterate citizen, everyone and every authority have one or more seals. Seal from past to present; states, different governments, sometimes important people have been a sign of sovereignty, power and dominance. Especially in state affairs, official correspondence and the accuracy of the given order proves the seal on the letter. Seals, which have an important place in public and private life, draws attention with its content and forms as well as the art of the artist. In the gylptic of Ottoman period seals made of materials such as gold, silver, bronze, agate, wood and brass were used sülüs, nesih, ta'lik, rik'a, küfi and celi divani style on the seals. Sometimes even foundations with in the state have their own unique seals.The subject of my master thesis based on metal seals which exhibited in the Şanlıurfa Museum. These metal seals, used between the 18th and 19th centuries, usually karye and sub-district seals were used by localad ministrators and head mans. These seals are stamp seals made of bronze, brass, copperand silver The sülüs and celi sülüs inscriptions on these seals are made by the engraving technique. They usually contain the name of the owner and inscriptions on where he belongs. The inscriptions of these seals were engraved with sülüs and celisülüs inscriptions in the scraping technique generally on the circular shaped surfaces. The 18th and 19th century Ottoman seals in the Sanliurfa Museum show similar characteristics with other examples of the same period. It is understood from the inventory records that these seals were acquired through grants or purchases during the first years of the museum's opening. These seals, which had been kept in storage for long years, were later exhibited in the Ethnographic hall of the Museum. After the Şanlıurfa Museum moved to its new location in Haleplibahçe, the seals are kept in the warehouse together with other Ethnographic artifacts, as the exhibition hall of the Ethnographic artifacts is not arranged in the new museum.