Mardin ili ve ilçelerindeki manastır mimarisi

Abstract

Bulunduğu konum itibariyle birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Tur Abdin Bölgesi, bünyesinde barındırdığı Hristiyan dini mimarisine ait manastır ve kiliseler açısından zengin bir bölge konumundadır. Süryaniler için kutsal sayılan Tur Abdin Bölgesi, Hristiyanlık inancına ait öğretilerin ve Süryani kilise litürjisinin günümüzde de sürdürüldüğü manastırlara sahiptir.Araştırmamızın konusunu teşkil eden manastırlar, genel itibariyle merkezi Midyat olarak kabul edilen Tur Abdin Bölgesi'nin sınırlarına dâhil edilebilir. Süryani Ortodoks dini mimarisine ait bu taşınmaz kültür varlıkları, Hristiyanlığın erken dönemlerinden itibaren bölgenin bir inanç merkezi haline geldiğinin kanıtı olarak gösterilebilir. Mardin İli ve ilçelerinde inşa edilmiş olan manastırların bir kısmı, günümüzde varlığını sürdürmekte olan önemli birer kültür mirası olarak değerlendirilebilir. Mardin'de yer alan Süryani dini mimarisi ile ilgili birtakım araştırmaların gerçekleştirildiği bilinsede; bölgedeki manastırların plan ve mimari özellikleri açısından, komşu sanat çevrelerinde yer alan diğer manastır yapılanmaları ile kapsamlı bir şekilde değerlendirmeye tabi tutulmadıkları görülmektedir. `Mardin İli ve İlçelerindeki Manastır Mimarisi` başlıklı tez çalışmamız kapsamında ele alınan manastırlar, bulundukları konum itibariyle yerleşim yerlerine olan mesafeleri ve bünyelerinde barındırdıkları yapıların şekilleniş biçimlerine göre iki gruba ayırılarak incelenmiştir. Manastırlar, plan ve mimari özelliklerinin yanı sıra, kullanılan malzeme ve bezeme programı açısından da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde, çalışma konumuzu oluşturan manastırların yer aldığı Tur Abdin Bölgesi'nin komşu sanat çevreleriyle etkileşim içerisinde olduğu ve kendine özgü bir mimari üslup geliştirdiği görülmüştür. İncelenen manastırlarda yer alan dini mimari öğelerinin, Süryani kilise geleneği ve bu geleneğe uygun bir litürji etrafında şekillendiği ifade edilebilir.

Tur Abdin Region, which has hosted many civilizations with regards to its location, is a region rich in monasteries and churches of Christian architecture. Tur Abdin Region which was venerated by Assyrians, has monasteries where the teachings of the Christian doctrine and the Assyrian church liturgy maintain today.The monasteries that constitute the subject of our research can be included in the borders of Tur Abdin Region of which center is commonly accepted as Midyat. These immovable cultural assets of Assyrian Orthodox architecture could show that this region had become the center of religion as of the early periods of Christianity. Some of the monasteries built in Mardin Province and its districts could be considered as important cultural heritage sites that still exist today. Even though it is known that some researches on Assyrian religious architecture were conducted, we observe that the monasteries in the region along with the other monastic settlements in the neighboring art regions are not comprehensively evaluated in terms of the plan and architectural features. The monasteries discussed within the scope of our thesis titled `Cistercian Architecture in Mardin Province and its districts`, were divided into two groups according to their distances to residential areas and the shape of the structures they incorporate. Right along with the plan and architectural features, monasteries were evaluated in terms of the materials and decoration program used. As a result of the researches conducted, it is observed that Tur Abdin Region, where the monasteries that constitute our research area, is involved in an interaction with neighboring art circles and developed a unique architectural style. We can state that the religious architectural elements in the monasteries examined have taken shape around the Assyrian church tradition and a liturgy accordant with this tradition.