İbn Haldun düşüncesinin varlık ve bilgi temelleri

Abstract

İbn Haldun (1332-1406) İslâm düşünce tarihindeki önemli düşünürlerdenbiridir ve en çok umran ilmi ile tanınır. Dolayısıyla o, umran ilminin içerdiği konuve tartışmalar bağlamında daha ziyade tarih, siyaset gibi alanlarda ele alınmıştır.Ancak bu çalışmalara bir göz atıldığında görüleceği üzere birçok çalışma onundüşüncesinin temelinde bulunan ontolojiyi ve bu ontolojiye dayalı olanepistemolojiyi ya ihmal etmiş ya da hak ettiği yeri vermemiştir. Biz, İbn Haldun'unanlaşılabilmesi için öncelikli olarak onun vahye dayalı ontolojisinin veepistemolojisinin ortaya koyulması gerektiğine inanıyoruz. Bu iddiamızdanhareketle, onun üzerine yapılan çalışmalarda gördüğümüz bu eksikliği gidermek içinonun varlık tasavvurunu ortaya koymaya ve ardından onun bilgi tasavvurunu da buvarlık tasavvuruna dayalı olarak izah etmeye çalıştık.Gördük ki, İbn Haldun'un özgün bir varlık tasavvuru var ve onun, bu varlıktasavvuru felsefî olarak temellendiriliyor. Nihayet, varlığa dair bu tasavvur onuklasik felsefî gelenekten ayırıyor. İbn Haldun'un bu özgün felsefî dizgesinin bugünbizler için yeni bir felsefî dizge adına imkân taşıdığı kanaatine vardık ve ne türimkânlar barındırdığını ise sonuçta tartışmaya çalıştık.

Ibn Khaldun (1332-1406) is one of the most important thinkers in the historyof Islamic thought and is best known for the science of umran. Therefore, he hasbeen more addressed in the context of the issues and debates that contain in thescience of umran, and in areas such as history and politics i.e. However, when thesestudies have been took a look, it can be seen that many studies have either neglectedthe ontology based on his thinking and the epistemology based on this ontology, orhave not given it its rightful place. We believe that in order to understand IbnKhaldun, his revelation-based ontology and epistemology must be put forward first.Based on this claim, we tried to put his ontology and then to explain hisepistemology based on this ontology in order to overcome this deficiency we observein his studies.We have seen that Ibn Khaldun has an original idea of being and his idea ofbeing is based philosophically. Finally, this conception of existence distinguishes itfrom the classical philosophical tradition. We have come to the conclusion that IbnKhaldun's original philosophical system provides for us a new philosophical systemtoday and we have tried to discuss what kind of possibilities it contains.