Muş ve yöresinde koyun piyeteninin insidansı ve sağaltımı üzerine karşılaştırmalı çalışmalar

Abstract

Sunulan çalışmada 2016 ve 2017 yıllarında ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde sahada 6031 baş Morkaraman ve 4573 baş Akkaraman ırkı koyun olmak üzere toplam 10604 baş hayvan incelenmiştir. Bunlardan 969 baş hayvanın piyetenli olduğu, dolayısıyla %9.14'lük bir oranla hastalığın sürülerde mevcut olduğu saptanmıştır. Irk-yaş-cinsiyete göre piyetenin yüzde hesaplamaları ayrı ayrı yapılmış olup, sadece ırk bazında yüzde oranlar değerlendirildiğinde Morkaramanların Akkaramanlara oranla piyetene daha dayanıklı oldukları görülmüştür (%8.47 < %10.02). Piyetenli ve sağlıklı hayvanların kan serumlarında Ca, P, Zn ve Cu elementlerinin miktarları ve birbirleriyle korelasyonu yapılmış ve hastalığa bağlı olarak piyetenlilerde bakır değerinde yükselme buna karşın çinko değerinde azalma görülmüştür. Sunulan çalışmada sağaltım karşılaştırmaları yapmak için hayvanlar beş gruba ayrılarak I. Gruba Ceftiofur + Fluniksin-meglumin, II. Gruba%10'luk bakır sülfat (CuSO4) + Fluniksin-meglumin, III. Gruba sadece %10'luk CuSO4 uygulanmıştır. IV. Grup kontrol grubu olup herhangi bir tedavi uygulanmamıştır. V. Gruba ise aşı uygulaması yapılmıştır. Çalışmada en iyi tedavi I. Grupta sağlanırken (%90), II. Grupta %60, III. Grupta %20, IV. Grupta tedavi yapılmaksızın %10 oranında bir iyileşme sağlanmıştır. Dolayısıyla %10'luk CuSO4 solüsyonunun banyo şeklinde uygulanmasının harcanan emek, zaman ve masraflar göz önüne alındığında hastalığı tedavi etmede yeterli olmadığı, mutlaka antibiyotik bir ajanla tedavinin sürdürülmesi gerektiği anlaşılmıştır. Parenteral antibiyotik destekli yapılan sağaltımda süte geçmeyen Ceftiofur etken maddeli bir antibiyotik ile yangı giderici Fluniksin-meglumin kullanıldığında başarı yüzdesinin yüksek olduğu (%90) görülmüştür. Hastalığı 1-2 uygulama ile kısa sürede tedavi etme yetkinliği ve yetiştiriciler tarafından rahatlıkla temin edilebilir ve kolay uygulanabilir olması sebebiyle piyetenin tedavisinde yetiştiricilere birçok yönden fayda sağlayacağı kanaati oluşmuştur. V. Grupta hastalıktan korunmak amacıyla aşı uygulamasından başarılı sonuçlar alınmış olup, elde edilen başarının, aşının bölgesel suşlardan hazırlanmasıyla daha da artacağı, bununla beraber %10'luk CuSO4 solüsyonunun banyo şeklinde uygulanmasının hastalıktan korunma için önleyici bir tedbir olarak değerlendirilebileceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Piyeten, Koyun, İnsidans, Muş ve Yöresi.

In the present study, in 2016 and 2017 spring and autumn seasons, a total of 10604 ovine animals including 6031 Morkaraman and 4573 Akkaraman sheep were examined. 969 of them had footrot disease and therefore the disease was found to be present in flocks with 9.14 %rate. According to race-age-sex, percentage calculations were done separately. İt was observed that Morkaraman sheep were more resistant to footrot compared to Akkaraman sheep (%8.47 < %10.02) according to the race base only. Ca, P, Zn and Cu elements and their amounts were correlated with each other in the blood serums of the diseased and healthy animals and depending on the disease it was recorded that there was an increase in the value of copper, but a decrease in the value of zinc. In this study, animals were divided into five groups to compare the effects of treatments. The group I was treated with Ceftiofur + Fluniksin-meglumine, the group II with 10 %copper sulphate (CuSO4) + Flunixin-meglumine, the group III with only 10 %CuSO4 while the group IV was the control group having no treatment and group V was given vaccination. Whereas the best treatment was provided in Group I (90 %); the recovery rate was 60 %in the group II, 20 %in the group III. An improvement of 10 %was achieved in the group IV without treatment. Therefore, it can be inferred that the application of 10 %CuSO4 solution in the form of bath is not enough to treat the disease considering the labor, time and expenses. The treatment must be continued with an antibiotic agent. When parenteral antibiotic-assisted treatment is used with a Ceftiofur active antibiotic which does not pass into milk and Fluniksin-meglumin, the high percentage of success (90 %) has seen. Treating the disease with 1-2 applications in a short time, easy access to the medicine and easy application of the medicine by the breeders will benefit the breeders in many ways in the treatment of the footrot. In Group V, successful results were obtained from vaccine application and it was thought that the success of the vaccine would be increased by the preparation of regional strains. However, application of 10 %CuSO4 solution in the form of bath could be considered as a preventive measure for the prevention of the disease.Keywords: Footrot, sheep, incidence, Muş and its region.