Farklı yetiştirici koşullarında akkaraman varyetesi zom koyunlarının kırkım sonu canlı ağırlığı ve kirli yapağı verimi

Abstract

Bu çalışmada, farklı yetiştirici koşullarındaki Akkaraman varyetesi Zom koyunlarının kırkım sonu canlı ağırlığı, kirli yapağı verimi ve yapağı randıman özelliği incelenmiştir. Hayvan materyalini, Diyarbakır iline bağlı Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap ve Ziyaret köylerinde 60'şar baş olmak üzere toplam 300 baş koyun oluşturmuştur.Zom koyunlarında kırkım işlemi, Haziran ayı başı ile Temmuz ayı başı arasında kırkım makası kullanılarak elle yapılmıştır. Her koyuna ait kirli yapağı gömleği ve kırkım sonu canlı ağırlığı 100 g'a duyarlı elektronik dijital baskül ile tartılarak koyunların kirli yapağı ağırlığı ve kırkım sonu canlı ağırlığı belirlenmiştir. Daha sonra, analize yetecek miktarda ve örnek alma tekniğine uygun bir şekilde her sürüden 12'şer baş, koyunun sağ omuz son kaburga bölgesinden yapağı numuneleri alınarak uygun numune poşetlerine bırakılmıştır. Örneklerde randıman tayini, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölüm laboratuvarında yapılmıştır. Elde edilen verilere ilişkin istatistik analizler SAS paket programına göre bilgisayarda yapılmıştır.Zom koyunlarında kirli yapağı verimi üzerine kırkım yaşının etkisi Avdalı, Alatosun, Tezhırap ve Ziyaret köylerinde önemsiz, Gözenek köyünde ise önemli (p<0.05) olmuştur. Kırkım sonu canlı ağırlığın etkisi Gözenek köyünde p<0.01 düzeyinde, Alatosun ve Ziyaret köylerinde p<0.05 düzeyinde önemli, Avdalı ve Tezhırap köylerinde ise önemsiz bulunmuştur. Tüm işletmeler genel olarak değerlendirildiğinde, kirli yapağı verimi üzerine etkisi incelenen varyasyon kaynaklarından işletmenin etkisi istatistik olarak p<0.05 düzeyinde ve kırkım yaşı ile kırkım sonu canlı ağırlığın etkisi istatistik olarak p<0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur.Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap ve Ziyaret köylerinde yetiştirilen Zom koyunlarında kirli yapağı verimine ilişkin En-Küçük Kareler ortalamaları sırasıyla 1.33±0.04, 1.48±0.05, 1.30±0.03, 1.35±0.03 ve 1.39±0.04 kg olarak bulunmuştur. Tüm işletmeler genel olarak değerlendirildiğinde ise Zom koyunlarında kirli yapağı verimine ilişkin En-Küçük Kareler ortalaması 1.37±0.02 kg olarak tespit edilmiştir.Zom koyunlarında kırkım yaşının, kırkım sonu canlı ağırlığı üzerine etkisi Tezhırap ve Ziyaret işletmelerinde önemli (p<0.01) ve diğer işletmelerde ise önemsiz (p>0.05) bulunmuştur. Tüm işletmeler genel olarak değerlendirildiğinde, kırkım sonu canlı ağırlığı üzerine etkisi incelenen işletme etkisinin istatistik olarak önemsiz ve kırkım yaşı etkisinin ise p<0.01 düzeyinde önemli olduğu tespit edilmiştir.Zom koyunlarında ortalama kırkım sonu canlı ağırlığı Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap ve Ziyaret köylerinde sırasıyla 54.84±0.78, 56.45±0.87, 56.32±0.66, 55.51±0.64 ve 57.59±0.71 kg olarak bulunmuştur. Tüm işletmelerin genel ortalaması ise 56.14±0.32 kg olarak belirlenmiştir.Araştırmanın yapıldığı Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap ve Ziyaret işletmelerindeki Zom koyunlarının yapağı randıman değerleri sırasıyla % 60.29±1.89, 70.73±1.40, 59.89±1.45, 66.62±1.84 ve 65.40±2.25; tüm işletmelerin genel ortalama yapağı randıman değeri ise % 64.59±1.76 olarak bulunmuştur.Anahtar kelimeler: Canlı ağırlık, Kırkım, Kirli yapağı verimi, Yapağı randımanı, Zom koyunu.

In this study, the live weight after shearing, the greasy wool yield, and the clean fleece percentage of Zom ewes of Akkaraman breed in different conditions were investigated. The animal material consisted of a total of 300 head of Zom ewes in different flocks maintained in the villages of Avdalı (n= 60), Gözenek (n= 60), Alatosun (n= 60), Tezhırap (n= 60), and Ziyaret (n= 60) in Diyarbakır city.Zom ewes were sheared using shearing scissors at the beginning of June and beginning of July. Each of body weight of ewes after shearing and ewes' greasy fleece was weighed using electronic digital weighing scale with 100 g sensitivity. Fleece samples were taken as sufficient quantity for analysis, according to the sampling technique, from area of the last rib on the right shoulder of 12 head of ewes in each flock. Then, analysis of clean fleece percentage was performed in the laboratory at the Van Yüzüncü Yıl University, Agricultural Faculty, and Department of Animal Science. SAS package program was used for the statistical analysis of the data obtained.For Zom ewes, the effect of shearing age on greasy wool yield was not significant in Avdalı, Alatosun, Tezhırap, and Ziyaret villages, but it was significant (p<0.05) in Gözenek village. The effect of body weight after shearing on greasy wool yield was significant at (p<0.01) level in Gözenek village, (p<0.05) level in Alatosun and Ziyaret villages, but it was not significant in Avdalı and Tezhırap villages. When all the farms were generally evaluated, the effect of shearing age and the farm on greasy wool yield was found significant (p<0.05), the effect of live weight after shearing was statistically significant (p<0.01).Least-squares means for greasy wool yield of Zom ewes raised at Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap and, Ziyaret villages were 1.33±0.04, 1.48±0.05, 1.30±0.03, 1.35±0.03, and 1.39±0.04 kg, respectively. When all the farms were generally evaluated, least-squares mean for greasy wool yield of Zom ewes was 1.37±0.02 kg.The effect of age on live weight after shearing in villages of Tezhırap and Ziyaret was significant (p<0.01) but not significant in other farms. When all the farms were generally evaluated, the effect of farm on the live weight after shearing was found insignificant (p>0.05) but the effect of shearing age was statistically significant (p<0.01).For Zom ewes, averages of live weight after shearing in Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap, and Ziyaret villages were found as 54.84±0.78, 56.45±0.87, 56.32±0.66, 55.51±0.64, and 57.59±0.71 kg, respectively while the average live weight after shearing in all the villages was found as 56.14±0.32 kg.Averages for clean fleece percentage of Zom ewes in Avdalı, Gözenek, Alatosun, Tezhırap, and Ziyaret villages were found as 60.29±1.89%, 70.73±1.40%, 59.89±1.45%, 66.62±1.84%, and 65.40±2.25%, respectively. General mean for clean fleece percentage was found as 64.59±1.76% in all the farms.Keywords: Body weight, Clean fleece percentage, Greasy wool yield, Shearing, Zom sheep.