Diyarbakır koşullarında buğdayın (Triticum aestivum L.)azotlu ve fosforlu gübre isteğinin belirlenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında, Diyarbakır kurak koşullarında yakamoz buğday çeşidininazotlu ve fosforlu gübre isteği belirlenmek istenmiş ve çalışma Diyarbakır'ın Silvanilçesinde arazi şartlarında yürütülmüştür. Araştırma 2017-2018 kışlık üretim sezonundatesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarakgerçekleştirilmiştir. Gübrelemede azot dozlarının (0, 4, 8, 12 kg N/da) yarısı ekimlekalanı kardeşlenme döneminde verilmiştir. Fosfor dozları (0, 5, 10 kg P2O5/da) iseekimle beraber verilmiştir. Azot gübrelemesinde amonyum sülfat (AS% 21 N) fosforlugübreleme de ise triple süper fosfat (TSP %42-44 P2O5) kullanılmıştır.Farklı azot dozları, biyolojik verim, tane verimi, sap verimi, bitki boyu,metrekarede başak sayısı, başakta tane sayısı, hasat indeksi, hektolitre ağırlığı, proteinoranı, protein verimi, tanede N oranı, tanede P, tanede Ca, tanede Fe, tanede Cuiçeriğini önemli düzeyde etkilemiştir. Bin tane ağırlığı ve tanede K, Mg, Mn, Zniçerikleri üzerine farklı dozlarda uygulanan azotlu gübrelemenin etkisi önemlibulunmamıştır. Farklı fosfor dozları, biyolojik verim, sap verimi, bitki boyu, tanede Mgve tanede Fe içeriklerini önemli düzeyde etkilemiştir. Sonuç olarak verim ve verimkriterleri birlikte düşünüldüğünde Diyarbakır koşullarında yakamoz buğday çeşidi için 8kg N/da ve 5 kg P2O5/da dozlarının uygun olduğu söylenebilir. Diyarbakır kuruşartlarında belirtilen gübre önerilerinin uygulanması durumunda yakamoz buğdayçeşidinde 524 kg/da tane verimi ve 865 kg/da sap verimi elde edilebileceğibelirlenmiştir.Anahtar kelimeler: Diyarbakır, Buğday, Gübreleme, Azot, Fosfor, Taneverimi, Verim kriterleri, Bitki gelişimi

The objective of this study was to determine the nitrogen and phosphorusfertilizer demand of Yakamoz wheat variety. The experiment was carried out with threereplications according to factorial experimental design in random blocks in 2017-2018growing season. In the experiment, nitrogen fertilizer was applied at 0, 4, 8 and 12 kgN/da doses and phosphorus fertilizer at 0, 5 and 10 kg P2O5/da doses. Half of thenitrogen and all of the phosphorus fertilizer have been applied together with the sowing.Nitrogen fertilizer is used in ammonium sulphate (21% N) form and triplesuperphosphate (42-44% P2O5) as phosphorus fertilizer.According to experiment results, different nitrogen doses significantly affectedbiological yield, grain yield, stem yield, plant height, number of spike per square meter,grain number in spike, harvest index, hectoliter weight, protein ratio, protein yield, Nratio in grain, P, Ca, Fe, and Cu content in grain. The effect of different nitrogen doseson 1000-grain weight and K, Mg, Mn, Zn contents of grain were not significant. Thedifferent phosphorus doses significantly affected biological yield, stem yield, plantheight, and Mg and Fe contents on grain. As a result, when the yield and yieldcomponents are considered together, it can be concluded that 8 kg N/da and 5 kgP2O5/da doses are suitable for Yakamoz wheat variety on Diyarbakır dry conditions. Inthe case of the application of fertilizer recommendation in Diyarbakır dry condition, it isdetermined that 524 kg/da grain yield and 865 kg/da stem yield can be obtained inyakamoz wheat variety.Keywords: Diyarbakır, Wheat, Fertilization, Nitrogen, Phosphorus, Grain yield, Yieldcomponents, Plant growth