Akın ve Taşkonak köyleri (Van) çevresinde yüzeyleyen orta-geç miyosen yaşlı killi kayaçların mineralojik ve jeokimyasal incelenmesi

Abstract

Çalışma alanı Van Gölü'nün Doğu ve Güneydoğusunda Van L50-b₁, b₂, b₃, b₄ paftaları içerisinde yer almakta ve yaklaşık olarak 165 km²'lik bir alanı kapsamaktadır. Bu tez çalışmasının kapsamında Akın ve Taşkonak köyleri (Van) çevresinde yüzeyleyen Orta-Üst Miyosen yaşlı killi kayaçların mineralojik bileşimlerinin belirlenmesi, kil minerallerinin ve bu minerallerin kökenlerinin belirlenmesine yönelik ayrıntılı ve kapsamlı çalışmaların yapılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda örneklerin mineralojik bileşimlerinden yararlanılarak kayaçların oluştukları dönemin paleoiklim koşulları yorumlanmaya çalışılmıştır. Önceki çalışmalarda Van formasyonu olarak adlandırılmış ve Orta-Üst Miyosen yaşı verilmiş olan birimden dört stratigrafi kesiti ölçülmüştür. Berol tepe, Taşkonak köyü, Karataş mevkii ve Akın (Doğanlar) köyü yakınlarında ölçülmüş kesitler boyunca toplam 73 killi kayaç örneği alınmıştır. Örneklerin tamamı X-ışını kırınım yöntemiyle analizleri yaptırılmış, tüm kayaç ve kil fraksiyonu mineralojik bileşimleri belirlenmiştir. Örneklerin tüm kayaç bileşimlerinde kuvars, feldispat, mika, kil mineralleri, kalsit, dolomit, amfibol ve kristobalit belirlenmiştir. Kil fraksiyonlarında ise kil minerali olarak simektit, illit, klorit, klorit-simektit, illit-simektit ve serpantin; kil dışı mineral olarak da kuvars, feldispat, kalsit ve amfibol saptanmıştır. Seçilmiş üç örnek SEM ve EDS çalışmaları yapılmıştır. Örneklerde serpantin, klorit ve simektit gibi kil minerallerinin varlığı gözlenmiştir. Bu minerallerin taşınmış oldukları kabul edildiğinde, Paleozoyik, Mesozoyik ve Senozoyik (Paleosen, Eosen) yaşlı kireçtaşları, ofiyolitli ve metamorfik kaynak kayaçlardır. Bu çalışmada ayrıca, çalışma alanı kırıntılı kayaçlarının oluştukları dönemde günümüz koşullarına benzer soğuk, karasal iklim koşullarının hüküm sürdüğü yorumu yapılmıştır.

The study area is located in Van L50-b1, b2, b3, b4 sheets in the East and Southeast of Lake Van and covers an area of approximately 165 km². In this thesis, it is aimed to determine the mineralogical composition of Middle-Upper Miocene aged clayey rocks which are exposed around Akın and Taşkonak villages (Van), and to make detailed and comprehensive studies about the determination of the clay minerals and their origin. At the same time, it was tried to interpret the paleoclimate conditions of the time when the rocks were formed by using the mineralogical compositions of the samples. Four stratigraphic sections were measured from the Middle-Upper Miocene age unit that was named as Van formation in the previous studies. 73 clayey rock samples were taken along Berol hill, Taşkonak village, Karataş location and Akın (Doğanlar) village measured stratigraphic sections. All samples were analyzed by X-ray diffraction method and whole rock and clay fraction mineralogical compositions were determined. Quartz, feldspar, mica, clay minerals, calcite, dolomite, amphibole, and cristobalite were determined in whole rock compositions of the samples. Clay fractions include smectite, illite, chlorite, chlorite-smectite, illite-smectite, and serpentine as clay minerals; quartz, feldspar, calcite and amphibole as non-clay minerals. SEM and EDS studies were performed on three selected samples. In the samples, clay minerals such as serpentine, chlorite and smectite were observed. When these minerals were accepted to have been transported, the source rocks were Paleozoic, Mesozoic and Cenozoic (Paleocene, Eocene) aged limestones, ophiolite rocks and metamorphic rocks. The climate in the region in which detritic sedimentary rocks of Van formation were formed is interpreted as cold, continental climatic conditions prevailing in today's conditions.