Erciş fayı`nın Van Gölü Havzası`nın tektonik evrimine etkisinin morfometrik indislerle belirlenmesi

Abstract

Van Gölü Havzası Doğu Anadolu-İran Platosu'nun batı kısmını oluşturan Doğu Anadolu Sıkışmalı Tektonik Bloğu (DAST) içerisinde yer almaktadır. Erciş Fayı (EF), Van Gölü Havzası içerisinde yer alan ve deprem oluşturma potansiyeli açısından önem arz eden aktif faylardan biridir.Erciş Fayı, yaklaşık olarak 50 km uzunluğunda sağ yanal doğrultu atımlı K30B doğrultulu bir faydır. Van Gölü havzasının kuzeyinde yer alan bu fay, bölge içerisinde aktif ve birbirine yaklaşık paralel uzanan kısa segmentlerden meydana gelerek güneydoğuya doğru net bir şekilde takip edilebilir. Erciş Fayı, tarihsel ve aletsel dönemlerde deprem üreten aktif faylardan biridir.Bu çalışmada bölgede son yıllarda aktif tektonik çalışmalarında sıklıkla kullanılan morfometrik analizler yardımıyla EF'nın tektonik jeomorfolojisi araştırılmıştır. Çalışma kapsamında kullanılan morfometrik indisler; hipsometrik eğri ve integral (HE ve HI), drenaj havzası asimetrisi (AF), akarsu uzunluk-eğim indeksi (SL), dağ önü kıvrımlılığı (Smf), vadi tabanı uzunluğunun vadi yüksekliğine oranı (Vf ) indeksleridir. Bu değerleri elde edebilmek için farklı araştırmacılar tarafından üretilen programlar kullanılarak hesaplanmıştır.Erciş Fayı'nın aktif bir fay olması ve bölgenin jeodinamik evriminde rol üstlenmesinden dolayı, bu fayın segmentlerinin birbirlerine göre aktiflik derecelerinin belirlenmesi jeomorfolojik açıdan önemlidir. Erciş Fayı üzerinde yapılan morfometrik indisler, segmentlerin aktivitesinin yüksek olduğunu ve bölgesel yükselim hızının 0.5 mm/yıl'dan daha az olmadığına işaret etmektedir.

The Lake Van basin is located in the Eastern Anatolia Compressed Tectonic Block (DAST), which constitutes the western part of the Eastern Anatolia-Iran Plateau. The Erciş Fault is one of the active faults in the Van Lake Basin, that is important for its potential for earthquakes.The Erciş Fault is an N30W oriented right lateral strike-slip fault of approximately 50 km. The fault is composed of short segments that are active and parallel to each other in the region and can be followed in a towards the Southeast. Erciş Fault is one of the active faults producing earthquakes in historical and instrumental periods.In this study, tectonic geomorphology of EF has been investigated with the help of morphometric analyzes frequently used in active tectonic studies in the region in recent years. Morphometric indices used in the study; Hypsometric curve and integral (HC and HI), Drainage basin asymmetry (AF), Stream length- gradient index (SL), Mountain front sinuosity (Smf), The ratio of valley floor width to valley height (Vf) and integral analysis of longitudinal profiles. These values were calculated by using programs produced by different researchers.The fact that the Erciş Fault is an active fault due to its role in the geodynamic evolution of the region, the geomorphological significance of the segments of this fault is determined according to each other. The morphometric indices (Smf and VF) on the Erciş Fault indicate that the activity of the segments is high and that the velocity of the elevation is not less than 0.5 mm / year.