Türkistan milli istiklal hareketinde Şir Muhammed Bek

Abstract

Rusların 1552 Kazan'ı işgal etmeleri ile başlayan Türk coğrafyasında yayılmaları Türklerin Türkistan'daki hakimiyetlerinin süreçte son bulmasına neden olmuştur. Bu yayılma süreci Çarlık Rusyası döneminde olduğu gibi Sovyet Rusya döneminde de devam etmiştir. Rusların yayılmacı politikalarına karşı Türkistan Türkleri karşı koymak için askeri ve siyasi girişimlerde bulundular. Türkistanlıların bu karşı koyma hareketleri Ruslar tarafından basmacılık olarak tanımlanmıştır.Basmacılık olarak görülen hareketi incelediğimizde verilen bu adın hareketi doğru şekilde ifade etmediğini görmekteyiz. Harekete katılan kişiler Türkistanlılar tarafından korbaşı olarak adlandırıldığı için hareket de Korbaşılar Hareketi olarak çalışmalarda yer bulmuştur. Ancak son dönemde yapılan çalışmalarda İstiklalcilik adı ön plana çıkmaktadır. Bu hareketin Korbaşılar ya da İstiklalcilik Hareketi olarak adlandırılması hareketi anlamak açısından daha doğru olacaktır.Bu çalışmada Türkistan Milli İstiklal Hareketi'ne önderlik etmiş kişilerden olan Şir Muhammed Bek'in hayatı, mücadelesi, kişiliği incelenmiştir. Sovyet Rusyasında halk düşmanı ilan edilen Korbaşı Şir Muhammed Bek'in İstiklalcilik hareketine katkısı ile beraber Türkistan'da Rus yayılma süreci ve karşı koyma hareketleri de ele alınmıştır.

Beginning upon the Russians' conquest of Kazan in 1552, their expansion in Turkish lands gradually caused the Turks to get deprived of their hierarchy in Turkistan. This expansion continued in the Soviet Russia era, as well as in the Tsarist Russia. Turkistanis took military and political steps to fight against the Russian's expansionism. These counteractions of Turkistanis were deemed by the Russians `Basmachi Movement`. When we address this movement called `Basmachi`, we clearly see that this term doesn't define the movement appropriately at all. As those who participated in the movement were called by Turkistanis `Korbashi`, the movement is sometimes called `Korbashi Movement` in various studies. However, in recent studies, it is usually known as `Independentism`. Given these facts, it will be more sensible to call this movement `Korbashi Movement` or `Independence Movement`. The overall purpose of this study is to take a closer review in Korbashi Şir Muhammed Bek's life, who is one of the most prominent figures in the Turkistan National Independence Movement, called by Russians `public enemy`, his challenges in his fight against foreign forces and his personality and to emphasize his contributions to the movement, the Russians' expansion in Turkistan and counteractions taken against it.