Kentsel rant ve vergi uygulamaları: Zonguldak ili örneği

Abstract

Üretim faktörlerinden toprağın getirisi olan rant kavramı kent kavramıyla birlikte ilişkilendirildiğinde ortaya kentsel rant kavramı çıkmaktadır. Kentsel rant ise kamu veya özel sektör yatırımları sonucunda meydana gelmekte olup mülk sahiplerinin emek ya da sermaye harcamadan haksız kazanç elde etmelerine neden olmaktadır. Herhangi bir emek sarf etmeden elde edilen kentsel rantın kamuya aktarılması gerekmektedir. Ancak piyasa koşullarında bu gerçekleşmediği için devletin bu konuda toprak piyasasına müdahale etmesi gerekmektedir Ülkemizde bu rantın kamuya aktarılmasına yönelik doğrudan uygulama araçları bulunmamaktadır. Çalışmada, kentsel rantın oluşumu kamuya aktarılması için uygulanan politika ve araçlara değinilmiş ve kentsel rant vergisi gerekliliği açıklanmaya çalışılmıştır. Zonguldak özelinde yapılan analiz sonucunda, çeşitli sebeplere bağlı olarak meydana gelen kentsel rantın kamuya aktarılmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bu nedenle, mevcut uygulamaların etkin olmadığı, doğrudan kentsel rant vergisine yönelik politikaların oluşturulması gerektiği sonucuna varılmaktadır.

When the concept of rent, the return on soil which is one of the production factors is associated with the concept of city, urban rent comes out. In case of urban rent, it occurs as a result of public or private sector investments and results in property owners to obtain unfair profits without any labour or capital expenditure. Urban rent obtained without any labour expenditure should be transferred to the Public. However, as this doen't happen in market conditions, the intervention of the Government to the land market is required. In our country, there are no direct enforcement tools exist for transferring this rent to the Public.In this study, policies and tools for transferrinf the urban rent to the Public are mentioned and the necessity of urban rent tax is tried to be explained. As a result of analysis conducted specific to Zonguldak, due to various reasons the resulting urban rent cannot be transferred to the Public has been reached as a fact. Therefore, it has been concluded that existing enforcements are not effective, policies intended directly for urban rent taxing are necessary.