Türkiye`de politik konjonktür dalgalanmalarının analizi

Abstract

Politik süreç ve tercihlerin ekonomik büyüklükler üzerinde istikrarsızlıklar ortaya çıkaran etkilerinin konu edinildiği politik konjonktür dalgalanmaları araştırmaları, siyasetin ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerinin ortaya konulması bakımından önem taşımakta; bu etkilerin ortadan kaldırılıp istikrarlı bir ekonomik yapının inşasına yönelik politika çıkarımlarının yapılmasına olanak sağlamaktadır. Bu çerçevede ekonomide meydana gelen kısa dönemli konjonktürel hareketlerin politik karar, süreç ya da tercihlerin bir sonucu olabileceği fikrinden yola çıkılarak oluşturulan politik konjonktür dalgalanmaları teorisi, yöneticilerin periyodik seçimlerle görev başına getirildiği demokratik bir sistemde politikacılar ile seçmenler arasındaki etkileşimlerin ekonomik sonuçlarına yoğunlaşmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'de, çok partili dönem boyunca gerçekleştirilen genel seçimlere bağlı olarak makroekonomik çıktılarda ve politika araçlarında politik konjonktür dalgalanmalarının varlığı araştırılmıştır. 1950-2016 yılları arası verilerle gerçekleştirilen ekonometrik analizde, çok partili dönem boyunca Türkiye'de ortaya çıkan ekonomik krizler, kalkınma stratejisi değişimi ve merkez bankası bağımsızlığı gibi ekonomik gelişmelerin yanı sıra, seçimsel demokrasinin asgari koşullarının bulunup bulunmamasına bağlı olarak dalgalanmaların varlığı ve yönündeki değişimler araştırılmıştır.Analiz bulguları, Türkiye'de çok partili dönem boyunca makroekonomik çıktı ve politika büyüklüklerinde politik konjonktür dalgalanmalarının yaşandığını ortaya koymaktadır. Bu bulgulara, göre makroekonomik çıktı değişkenlerinde politik konjonktür dalgalanmalarının izleri ağırlıklı olarak seçimsel demokrasinin asgari koşullarının sağlandığı yıllarda ve ihracat odaklı büyüme stratejisinin benimsendiği 1980 sonrası dönemde gözlemlenmektedir. Para politikasına gösterge büyüklüklerin analizinden elde edilen bulgular, TCMB yasal bağımsızlığının sağlandığı 2001 yılından önce gerçekleştirilen seçimlere bağlı olarak varlığı saptanan parasal dalgalanmaların bu yıldan sonra ortadan kalktığını, parasal büyüklüklerin manipülasyonunda kullanılan politika araçlarının seçimsel demokrasinin asgari koşullarının varlığı ya da yokluğuna bağlı olarak farklılaştığını ortaya koymaktadır. Analizin maliye politikası araç değişkenleri bakımından bulguları ise gerek toplam bütçe harcamaları ve toplam harcamaları oluşturan alt harcama gruplarında gerekse bütçe dengesinde çok partili dönem boyunca gerçekleştirilen seçimlere bağlı olarak politik konjonktür dalgalanmalarının yaşandığını ortaya koymaktadır.

Researches of political business cycles, in which the effects of political processes and preferences causing instability on economic magnitudes are discussed, are important in terms of revealing the negative effects of politics on the economy, and these researches allow developing policy implications to eliminate these effects and make possible to build a stable economic structure. In this context, political business cycle theory which is based on the idea that short-term cyclical movements in the economy may be the result of political decisions, processes or preferences, focuses on the economic consequences of the interactions between politicians and voters in a democratic system where political authorities are assigned through periodic elections. In this study, the presence of political business cycles in macroeconomic outputs and policy instruments was investigated depending on the general elections held in Turkey during the multiparty period. In the econometric analysis which was carried out with data from 1950 to 2016, changes in the existence and direction of cycles were investigated due to the economic developments, such as crises, development strategy change and the central bank independence, as well as the presence or absence of the minimum conditions of the electoral democracy in multiparty period in Turkey. Findings of the analysis reveal that political business cycles have been experienced in macroeconomic outputs and policy instruments during the multiparty period in Turkey. According to these findings, the traces of the political business cycles in macroeconomic variables have been observed mainly during the years when the minimum conditions of electoral democracy have been met and the post-1980 period when the export-oriented growth strategy has been adopted. The findings obtained from the analysis of the indicators of monetary policy presents that the monetary cycles which have been determined due to the elections held before the year 2001 when legal independence of CBRT was ensured, have disappeared after this year. The findings indicate that the policy instruments used in the manipulation of monetary aggregates differ depending on the presence or absence of the minimum conditions of electoral democracy. Findings of the analysis in terms of fiscal policy instruments reveal that political business cycles were experienced in both total budget expenditures and in the sub-expenditure groups forming the total expenditures and in the budget balance depending on the elections held during the multiparty period.